پديد آورندگان :
ستاري، رضا دانشگاه مازندران - گروه زبان و ادبيات فارسي , حقيقي، مرضيه دانشگاه مازندران , احمدي، شهرام دانشگاه مازندران - گروه زبان و ادبيات فارسي
كليدواژه :
انسان شناسي ساختاري , حماسه هاي ملي ايران , كلود لوي استروس , نظام خويشاوندي , همسرگزيني
چكيده فارسي :
يكي از بنيادي ترين مباحث انسان شناسي، مطالعه روابط خويشاوندي، شيوه هاي همسرگزيني و پيوند ازدواج است كه از ديرباز مورد توجه نظريه پردازان اين حوزه قرار گرفته است. متون كهن حماسي ما، به رغم بهره مندي از منابع عظيمي از افسانه ها و روايات برخاسته از زندگي مردم، بازتابنده مهم ترين مسائل اجتماعي، فرهنگي و انسان شناختيِ مردم ايران باستان اند. با توجه به جايگاه درخور اين آثار براي تحليل مسائل انسان شناختي، تاكنون جز شاهنامه فردوسي، به ساير حماسه هاي ملي از اين منظر توجه چنداني نشده است. در اين پژوهش، به بررسي روابط خويشاوندي در شاهنامه و حماسه هاي ملي متاثر از آن، از ديدگاه نظريه انسان شناسي ساختاري كلود لوي ـ استروس پرداخته شده است. استروس با تكيه بر نظريه تقابل هاي دوگانه، خانواده و نظام خويشاوندي را به منزله نخستين قرارداد اجتماعي و نقطه آغاز فرهنگ بشري در تقابل با طبيعت قرار مي دهد. از نظر او، برون همسري در تقابل با درون همسري (ازدواج با محارم)، نشاندهنده تقابل اساسي فرهنگ/ طبيعت است. بر اين اساس، در اين پژوهش به تقابلهاي مهم قابل طرح در روابط خويشاوندي حماسه هاي ملي، از ديدگاه انسان شناسي ساختارگرا، پرداخته شده است. دستاورد پژوهش حاكي از آن است كه بر نظام خويشاوندي اين متون، تقابل هايي همچون تقابل ايران/ انيران، زن/ مرد، برون همسري/ درون همسري، پدرسالاري/ مادرسالاري، پدرمكاني/ مادرمكاني و... حاكم است كه وامدار انديشه تقابل گرايِ اساطير كهن ايراني است.
چكيده لاتين :
Regarded as one of the most important concepts in Structuralism, the Theory of Binary Opposition has long been used as a yardstick against which Structuralists measure their researches in the wide realms of Linguistics, Narratives, Philosophy, Cultural Studies, Anthropology, and Psychology. Employing Binary Opposition in Structural Anthropology, Lévi-Strauss aimed to discover human’s cognitive structure in mythology and other various cultural practices, believing that such inevitable oppositions tend to be the first steps of human being taken to appreciate the world around him. One of the most widely-discussed oppositions in Strauss’ theory tends to be the one between culture and nature. Regarded as the primary social bond and the outset of human culture, family and kinship, according to Strauss, is against the nature. He discusses that the opposition between exogamy and endogamy (when the members of the same family marry each other) exemplifies the culture/nature opposition. Owing to the high frequency of exogamy in Shah nameh and the following national epics, the present study aimed to examine the afore-said trend in Persian epics applying the theories of Lévi-Strauss in the analysis of such oppositions. Through these approaches, the social background, religion, life, social relationships and kinship contracts governing the society have been investigated. In this regard, according to the structural anthropology theory and the principle of binary oppositions which is the main basis of this theory, oppositions between Iran/Aniran, male/female, patriarchy/matriarchy, father/mother originality and some kinship oppositions between father/son, father/daughter and mother/son have been studied
