تحليل سطوح برخورداري و رتبه‌بندي شهرستان‌هاي استان همدان با استفاده از مدل هاي چند معياره TOPSIS و KOPRAS

Evaluating Development Levels and Ranking of Hamadan Province's Counties via TOPSIS and KOPRAS Models

يكي از مسائل ساختاري نظام مديريت و برنامه ريزي كشور، مسأله تمركز خدمات در مركز و ضعف و نارسائي آن در پيرامون است كه مسبب مسائل متعددي چون رشد بي عدالتي و افزايش فقر در مناطق مختلف كشور مي باشد. هدف تحقيق حاضر، بررسي وضعيت خدمات عمومي و نحوه پراكنش آنها در شهرستانهاي استان همدان است. روش پژوهش مبتني بر روش توصيفي تحليلي ميباشد. دادههاي مورد نياز به شيوه كتابخانه اي و اسنادي، و با بررسي 52 متغير از سالنامه آماري سال 1392 استان همدان به دست آمده است. تحليل دادهها با استفاده از مدلهاي تصميم گيري TOPSIS و KOPRAS ، وزن دهي به روش آنتروپي و تكنيك تحليل خوشه اي انجام گرفته است. نتايج به دست آمده بيانگر عدم تعادل در توزيع خدمات در بين شهرستانهاي استان همدان ميباشد. نظام برنامه ريزي اين استان تابعي از برنامه ريزي مركز پيرامون است، به گونه اي كه اكثر خدمات در مركز ) همدان ( واقع شده و هرچه فاصله از مركز زياد ميشود، سطح خدمات نيز كمتر ميشود. يافته ها نشان ميدهد كه شهرستان همدان با رتبه يك ) با ضريب 600 / 0 ( و در سطح برخوردار از توسعه، شهرستان ملاير با رتبه 2 ) با ضريب 310 / 0 ( در سطح نيمه برخوردار، شهرستانهاي بهار ) با ضريب 305 / 0 (، نهاوند ) با ضريب 266 / 0 ،) كبودرآهنگ ) با ضريب 205 / 0 (، تويسركان )با ضريب 177 / 0 ( و رزن )با ضريب 176 / 0 ( و با رتبه هاي 3 تا 7 درسطح محروم، و شهرستان هاي اسدآباد ) با ضريب 138 / 0 ( و فامنين ) 084 / 0 ( نيز با رتبه هاي 8 و 9 در سطح بسيار محروم قرار دارند.

One of the structural problems in management and planning system of Iran is the problem of service centralization at the center and its weakness and insufficiency in the around, which caused different problems such as rise of injustice and increase poverty in the country. The aim of current research is to examine the status of public services and find the best way to distribute them in the counties of Hamadan province. The required data of this descriptive-analytic research are collected via librarian-attributive method and examined 52 variables from statistical yearbook of 2013 in Hamadan province. Analyzing information is done by using KOPRAS and TOPSIS decision-making models; weighting with the method of Entropy, and Cluster analysis technique. The results indicate unbalance in the distribution of services among counties of Hamadan province. The planning system of this province is a function of center-around planning, in such a way that the majority of services are located at the center (Hamadan) and as the distance from the center increases, the level of services will be decreased. The findings show that Hamadan county with score 1 (by factor of 0.600), is in the developed level, Malayer county with score 2(by factor of 0.310), is in the half-developed level, and Nahavand (by factor of 0.266), Tuiserkan (by factor of 0.177), Kabutarahang (by factor of 0.205), Razan (by factor of 0.176), and Bahar (by factor of 0.305) counties with scores 3 to 7, are in the deprived from development level, and Asadabad (by factor of 0.138) and Famenin (by factor of 0.084) with score 8 and 9, are in the more deprived level.