بررسي و تحليل پراكنش خدمات شهري با رويكرد عدالت فضايي در كلانشهر اهواز (با استفاده از تكنيك ادغام)

An Analysis of the Distribution of Public Services from the Spatial Justice Perspective in Ahvaz

توزيع فضايي عادلانۀ امكانات و منابع بين مناطق مختلف شهري و دستيابي برابر شهروندان به آنها مترادف با عدالت اجتماعي است، زيرا عدم توزيع ناعادلانه منجر به ايجاد بحران­هاي اجتماعي و مشكلات پيچيدۀ فضايي و توزيع عادلانه نيز زمينه ساز توسعۀ متوازن مناطق شهري خواهد شد. بنابراين، پراكنش بهينۀ و اصولي خدمات و امكانات شهري، منطبق با عدالت اجتماعي، در فرآيند برنامه­ريزي شهري از اهميت زيادي برخوردار است. هدف اصلي اين پژوهش بررسي و تحليل پراكنش خدمات شهري با رويكرد عدالت فضايي در سطح مناطق 7 گانه شهر اهواز است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي و از نظر روش، تركيبي از روش‌هاي توصيفي– تحليلي است و در گردآوري داده‌ها از شيوه‌ي كتابخانه‌اي و اسنادي استفاده ‌شده است. جهت رسيدن به اهداف، 14 شاخص تعيين‌كننده خدمات عمومي انتخاب‌ شده‌اند. سپس با استفاده از نظرات كارشناسان اقدام به ميزان اهميت شاخص‌ها در محيط فازي شد. براي تحليل و رتبه‌بندي مناطق شهري از منظر برخورداري از خدمات عمومي از مدل‌هاي تصميم‌گيري چند معيار شامل تاپسيس فازي و ويكور و براي رسيدن به يك نتيجه‌ي واحد از تحليل داده‌ها در مدل‌هاي مختلف، از تكنيك ادغام (ميانگين وزن‌ها، روش بردا و كپ لند) استفاده ‌شده است. تجزيه‌وتحليل شاخص‌ها بيانگر آن است كه مناطق 3 و 4 تقريباً در همه مدل‌هاي مورد استفاده، برخوردارترين مناطق و مناطق 6 و 7 پايين ترين برخورداري را از خدمات شهري دارند. همچنين يافته ­ها حاكي از آن است كه شاخص­هاي مذهبي، ورزشي و آموزشي در سطح مناطق نسبت به ديگر شاخص­ها از تعادل بيشتري برخودار هستند.

Social justice refers to the fair distribution of resources when people can equally access to them. While the unfair distribution results in social crisis and complex spatial problems, the fair distribution leads to the balanced development of urban areas. Therefore, the principled and optimal distribution of facilities and resources is the great significance in urban planning. The aim of this applied research is to investigate the distribution of public services from the spatial justice perspective in 7’s zone of Ahvaz. In the present study, the researcher employed a descriptive-analytic approach and data were collected via library and documentary research from 14 determinative indices of public services. Based on the experts’ points of view, the researcher prioritized indices in the FUZZY model. FTOPSIS and VIKOR models were used for ranking different regions in terms of their use of public services. Afterwards, the researcher employed the triangulation study to obtain a unified result from the data that had been analyzed in different models (i.e., FUZZY, FTOPSIS and VIKOR). The results revealed that public services were widely accessible to the areas of 3 and 4; however, the areas of 6 and 7 had been determined to have the less access to them. The findings also suggest that indicators such as religious, athletic and trainingin in areas are more balanced than the other indicators.