بررسي عوامل موثر بر تقاضاي واردات خرماي ايران به كشورهاي بريكس (رهيافت داده‌هاي تابلويي)

(Factors Affecting Iran's Date Import Demand by BRICS countries (Panel Data Approach

اين مطالعه با هدف بررسي عوامل موثر بر تقاضاي واردات خرماي ايران از سوي كشور‌هاي بريكس صورت گرفته است. براي اين منظور مدل داده‌هاي تابلويي براي دوره 1991 تا 2011 به ­كار گرفته شد. ابتدا ايستايي داده‌ها با استفاده از آزمون‌هاي ايستايي مدل تابلويي بررسي گرديد. سپس الگو‌هاي اثرات ثابت و اثرات تصادفي، همچنين الگوهاي حداقل مربعات مشترك و حداقل مربعات محتمل تعميم يافته برآورد شدند. نتيجه آزمون هاسمن براي انتخاب بين الگوي اثرات ثابت و اثرات تصادفي نشان دهنده عدم رد فرض صفر بود. بنابراين مدل اثرات تصادفي براي تحليل تقاضاي واردات خرما انتخاب گرديد. نتايج حاصل از برآورد مدل اثرات تصادفي نشان داد كه متغير‌هاي قيمت جهاني و توليد ناخالص داخلي اثر مثبت و معني‌داري بر تقاضاي واردات خرماي ايران توسط كشور‌هاي بريكس دارند و اثر متغير قيمت صادراتي ايران نيز منفي است. متغير‌هاي نرخ ارز و جمعيت نيز تاثير معني­داري بر تقاضاي واردات خرماي ايران نداشتند. با توجه به بالا بودن درآمد سرانه در كشورهاي بريكس و اثر مثبت اين متغير در افزايش صادرات خرماي ايران، لازم است كه اقداماتي جهت توسعه صادرات محصول خرما به اين كشور‌ها انجام شود. از آنجا كه يكي از مهم‌ترين موانع صادرات بخش كشاورزي كشور، نداشتن اطلاعات كافي در خصوص بازار‌هاي مصرف خارجي است، علاوه بر گروه بريكس بايستي ساير بازار‌هاي بالقوه نيز شناسايي شده و در خصوص توسعه صادرات محصولات كشاورزي متناسب با اين بازار‌ها اقدام شود.

The purpose of this study survey of factors affecting Iran's dates import demand by BRICS countries. Therefore panel data model was used for the period 1991 to 2011. First, stationary of data was analyzed using panel data unit root tests. Then the fixed effects and random effects models were estimated as well as pooled least square and feasible generalized least square models. Results of Hausman test to choose between fixed effects model and random effects model was rejected the null hypothesis, so the random effects model was chosen for the analysis of dates import demand. The results of estimation of random effects model showed that world price and gross domestic product variables have positive and significant effect on Iran's dates import demand by BRICS countries and Iran's export price variable also has the negative effect. The exchange rate and population variables have not significant effect on Iran's dates import demand. Due to high per capita income in the BRICS countries and positive effect of this variable on increasing exports of Iran's dates, it is necessary to developing export dates to these countries. Since lack of information about foreign markets is one of the main barrier to the export of agriculture sector, beside of BRICS countries other potential markets should be indentified and exports of agricultural products in accordance with these markets should be developed.