ويژگي هاي ساختاري تذهيب قرآن تاشي خاتون

The illumination of Tashi khatun’s Quran

در سده هشتم هجري و در ميان شرايط آشوب زده ايران، هنرمندان بسياري به خاطر حمايت هاي آل اينجو به شهر شيراز روي آوردند و باعث رشد فرهنگي و هنري اين شهر شدند. حاكمان شيراز در اين دوره از هنرمندان حمايت كردند و در سايه حمايت آنها نسخ ارزشمندي ايجاد گرديد. نسخ بسياري كه گوياي توانايي خوشنويسان و مذهبان مكتب شيراز است. در ميان نسخ ارزشمندي كه از دوره آل اينجو به يادگار مانده است، مصحف معروف به قرآن تاشي خاتون به دليل دارا بودن حد بالايي از هنر خوشنويسي و تذهيب فوق العاده در تاريخ هنر مكتب شيراز از جايگاه رفيعي برخوردار است. با توجه به اهميتي كه نسخه مذكور در تبيين ويژگي هاي تذهيب دوره آل اينجو دارد در مقاله حاضر سعي بر اين بوده تا تحليلي ساختاري در مورد شيوه تذهيب و تزئين اين نسخه ارزشمند صورت گيرد. منظور از تحليل ساختاري دستيابي به نحوه ارتباط اجزاي اثر و نحوه ارتباط اجزا با كليت اثر است. در اين پژوهش كه به لحاظ ماهيت پژوهشي توصيفي – تحليلي است، اطلاعات با استفاده از شيوه تركيبي كتابخانه اي و ميداني گردآوري شده است؛ مطالعه و تعمق در تذهيب اين نسخه قرآني حاكي از آن بود كه هنرمندان نوع تذهيب را متناسب با ويژگي هاي خوشنويسي اثر(خط محقق) در نظرگرفته اند تا صفحه آرايي و تركيب بندي نهايي به تركيبي هماهنگ و موزون تبديل شود. از ديگر يافته هاي مهم اين پژوهش به اين نكته مي توان اشاره كرد كه هنرمندان به منظور ساماندهي نقوش تذهيب اين قرآن ارزشمند ساختاري هندسي را در نظر گرفته اند.

During the eighth century، the Injuid period، Shiraz became a safe haven for continuing the traditional way of manuscript illumination with a few innovations. In this period governors of Shiraz supported the artists and under their support، valuable manuscripts were created. Many manuscripts، which is a testament to the prowess and artistry of the Calligraphers and illuminators of the Shiraz school. Among the remaining valuable manuscripts of the Injuid period، the book called the “Tashi khatun’s Quran” is of utmost importance. Due to the high levels of calligraphy and illumination used، this copy of Quran possesses a high position in the history of the Shiraz school. Considering the importance of the aforementioned manuscripts in explaining the place of illumination in Inju administration، in the present paper، we conduct a structural analysis about the illumination and decoration of this valuable copy currently kept in the Pars museum of Shiraz. In this work، being a descriptive-analytical research، the data are collected through a combination of field and desk study. The study and thought put into illumination of this copy of Quran shows that the artist considered this type of illumination to be appropriate for the intricacies of the calligraphy (Mohaghegh)، making the final Layout and composition coherent and harmonious. One of the other findings of this research was that the artist had used a geometric structure to organize the illustrations in this valuable Quran.