تكميل چند افتادگي و ضرورت اصلاح مجدد منافع حيوان

"Completion and recorrection of some missing words and necessity of new eddition of "Manäfe e Hayavan

جانور­شناسي (علم­الحَيَوان) يكي از شاخه ­هاي دانش است كه از روزگارانِ كهن (دستِ كم از يونانِ باستان) موردِ توجه بوده است. در فرهنگِ اسلامي نيز پس از تأسيسِ بيت­الحكمه و شكل­گيريِ نهضتِ ترجمه و برگردانِ متون از زبان­ هايِ يوناني و سرياني و سانسكريت به عربي، رساله ­هاي متعدّدي در اين باب نگاشته شده است. از جملة اين آثار كتاب­الحَيَوان اثرِ جاحظ و حَياةُالحَيَوانِ­الكُبري تأليفِ دميري است. در اين جستار پس از مروري كوتاه بر پيشينة نگارشِ كتبِ جانور­شناسي در حوزة اسلامي­-­ايراني، نسخة منافع­ حَيَوان نگاشتة عبد­الهاديِ مراغي (قرن هفتم) معرفي شده است. در ادامه با مراجعه به متونِ مرتبط با اين حوزه ده ­ها واژه و عبارتِ ناتمامي را كه مصحّحِ محترم به سببِ رنگ­باختگيِ مركّبِ نسخه، با امانت­داريِ تمام نشان داده­، اصلاح و تكميل شده است؛ هم­چنين است مواردي كه مصحّح ترديدِ خود را از اصالت يا صحّتِ عبارات با علامت پرسش ابراز داشته است. نكاتِ تازه­اي نيز دربابِ «دُلفين» («غريق­رهان» در برخي متونِ كهن) و «كبوترِ بنا» ( وَرَشان يا كبوتري دشتي) ارائه شده است. گفتني است، بيش از هر كسي مصحح محترم شايستگي تصحيح مجدّد متن را دارا است.

Zoology (Elm al Hayavan) is a branch of science that has existed from ancient times (at least from ancient Greece) and also in Islamic culture after establishment of Bayt al Hekmah and formation of Translation Movement and translation of texts from Greek, Syriac, Sanskrit. Various theses on this subject have been written (including al Hayavan by Jahez and Hayat al Hayavan al Kobra by Damiri). In this research, after a short review of the history of zoology books in Islamic-Iranian area, the author has tried to introduce the version of Manafe e Hayavan (written by Abd al Hadi Maraghi in the 7th century). In addition, by referring to the texts relevant to this area, the author has revised and completed many words and unfinished phrases which have been specified by the editor, due to the faded ink of the original version, faithfully. Also listed are cases in which the editor has expressed his uncertainty about the authenticity and correctness of the words and phrases. Besides, new points about dolphin (lifeguard in some old texts) and pigeon of Bana (Varashan or plain dove in some old texts) have been presented in this research. It should be said that it is the editor himself who is more qualified than anybody else to re-correct the text.