ارزيابي مقايسه‌اي بهره‌وري ، قبل و بعد از خصوصي‌سازي با استفاده از مدل ارزش افزوده

Comparative evaluation of productivity, before and after privatization : using the value - added productivity model

خصوصي‌سازي، يكي از مهم‌ترين جنبه‌هاي گذار اقتصادي از اقتصاد متمركز به اقتصاد بازار به‌منظور حداكثر كردن بهره‌وري است. مباحث نظري و شواهد تجربي حاكي از عملكرد موثر سازوكارهاي تشويقي و نظارتي شركت‌ها و افزايش بهره‌وري آنها در صورت عدم دخالت دولت است. در اين پژوهش پس از شناسايي اهداف خصوصي‌سازي در ايران، با استفاده از مدل بهره‌وري ارزش‌افزوده، بهره‌وري كل، بهره‌وري منابع توليد (بهره‌وري نيروي انساني، مواد اوليه و سرمايه) و بهره‌وري از ديدگاه عملكردي (شاخص بهره‌وري سرانه سود و سرانه فروش) شركت‌هاي واگذارشده در دوره‌هاي پنج سال قبل و پنج سال بعد از خصوصي‌سازي محاسبه ‌شده است. نتايج پژوهش نشان داد واگذاري شركت‌هاي دولتي از طريق بورس، طي سال‌هاي 1373 تا1390 باعث افزايش بهره‌وري كل شركت‌ها نشده است. همچنين از ديدگاه بهره‌وري منابع توليد، تنها خصوصي‌سازي باعث افزايش بهره‌وري نيروي انساني شده ولي باعث افزايش بهره‌وري مواد اوليه و بهره‌وري سرمايه نشده است. از ديدگاه بهره‌وري عملكردي نيز تنها موجب افزايش شاخص بهره‌وري سرانه فروش شده، اما از طرف ديگر افزايش شاخص بهره‌وري سرانه سود را به دنبال نداشته است.

Privatization has been one of the most important aspects of the economic transition from a Centralized economy to a market economy In order to have maximum productivity. Theoretical arguments and empirical evidence suggests an effective performance incentive mechanism and corporate governance, and increase their productivity if the lack of government interference. In this study, after identifying privatization purpose in Iran, we By using value- added productivity model, evaluate Total productivity, production resource productivity (Labor، material، capital) and performance productivity (Sales/employment، profit /employment ) effects associated with privatization of state-owned enterprises, in five year’s pre and post privatization. The results show, privatization of state-owned enterprises from 1994 to 2011 through stock exchange, dosn’t not increased total productivity. Also, from the resource productivity approach, privatization, increases the labor productivity but don’t increase materials and capital productivity. From the performance productivity approach, only increase Sales/employment and doesn’t increase profit /employment. Keywords: privatization, productivity, By privatization enterprises, value- added productivity model.