ارزيابي توان خودپالايي و نقش اكسيژن محلول در كيفيت آب رودخانه كر (مطالعه موردي: پايين دست سد درودزن تا درياچه طشك- بختگان)

Evaluation of Self-Purification Potency and the Role of Dissolved Oxygen in the Kor River Water Quality (Case study: Downstream of Doroodzan Dam to Tashk-Bakhtegan Lake)

رودخانه كر يكي از منابع آبي با ارزش در استان فارس بوده كه از نظر زيست محيطي و اقتصادي از شرايط و ارزش بالايي برخوردار است. در اين پژوهش به منظور آگاهي از روند تغيير ها و پيش بيني كيفيت آب رودخانه كر با توجه به طرح ها و برنامه هاي آينده توسعه شهري، كشاورزي و صنعتي، از نرم افزار QUAL2K استفاده گرديده است. با انجام مطالعات ميداني، تعداد 7 موقعيت مناسب به منظور انجام نمونه برداري در بازه پايين دست سد درودزن تا درياچه طشك-بختگان انتخاب و اكسيژن محلول در دو ماه شهريور و اسفند كه به ترتيب كم آب ترين و پرآب ترين ماه هاي سال در منطقه مورد مطالعه هستند، با انجام نمونه برداري و آناليز نمونه اندازه گيري گرديد. كمينه و بيشينه اكسيژن محلول شبيه سازي شده در ماه هاي اسفند و شهريور به ترتيب برابر ۵/۵۹ ميلي گرم در ليتر در پل خان و ۸/۲۵ ميلي گرم در ليتر در پل شهيد غني زاده، و ۷۱/۵ ميلي گرم در ليتر در پل خان و ۷/۹۱ ميلي گرم در ليتر در پل شهيد غني زاده مي باشد. دليل كاهش اكسيژن محلول در ايستگاه پل خان، ورود فاضلاب هاي مجتمع پتروشيمي شيراز و شهر مرودشت مي باشد. از علت هاي افزايش ميزان اكسيژن محلول پس از پل خان مي توان به كم شدن اثر پساب خروجي از تصفيه خانه مرودشت و مجتمع پتروشيمي شيراز اشاره كرد. وجود پل ها و تاسيسات آب بند مانند بند امير، پل رحمت آباد و بند حسن آباد مي تواند باعث افزايش تلاطم و افزايش هوادهي و قدرت خودپالايي رودخانه كر و در نتيجه افزايش ميزان اكسيژن محلول در آن شود.

Kor River is one of the most valuable water sources in the Fars province، which has special economical and ecological values and conditions. In the current research، QUAL2K software was used to identify and understand changes and to predict water quality of Kor River for its future urban، agricultural، and industrial plans. Then by field studies، 7 appropriate points between downstream of Doroodzan dam to Tashk-Bakhtegan lake were determined for sampling and dissolved oxygen was measured by collecting and analyzing samples، in September and March which have the lowest and the highest water amounts in the year. The minimum and the maximum DO simulated by the model in September and March were 5.59 in Khan Bridge and 8.25 mg/l in Shahid Ghanizadeh Bridge، and 5.71 in Khan Bridge and 7.91 mg/l in Shahid Ghanizadeh Bridge، respectively. Reason of the decrease of Dissolved oxygen in Khan Bridge Station is discharge wastewater of Shiraz Petrochemical Complex and Marvdasht’s wastewater to it. After this، because of decrease of wastewater’s effect and existence bridges and dikes like Bande Amir، Rahmat Abad Bridge and Hasan Abad Brige، they can increase turbulence، aeration and self-purification of Kor River and as a result increase of dissolved oxygen in it.