بررسي تنوع ژنتيكي برخي نمونه هاي زعفران ايران با استفاده از نشانگرهاي ملكولي RAPD و ISSR

Study of genetic variation in some Iranian saffron accessions using molecular markers of RAPD and ISSR

زعفران يكي از با ارزش ترين گياهان دارويي و ادويه اي در جهان است. با وجود قدمت كشت طولاني اين گياه در كشور، مطالعات اصلاحي محدودي به واسطه توليدمثل غيرجنسي اين گياه انجام شده است. به منظور ارزيابي تنوع ژنتيكي ژرم پلاسم زعفران ايران، 65 نمونه مختلف زعفران از نواحي عمده كشت در خراسان شامل تربت حيدريه، گناباد، مه ولات، قائنات و فردوس جمع آوري و از طريق نشانگرهاي مولكولي مورد مطالعه قرار گرفت. آغازگرهاي RAPD و ISSR به كار رفته به ترتيب 43 و 122 مكان نشانگري و در مجموع 165 مكان نشانگري چندشكل با ميانگين 5/7 نشانگر به ازاي هر آغازگر توليد نمودند. شاخص تنوع در دامنه 0/7 تا 0/36 با ميانگين 0/23 به دست آمد. همچنين شاخص نشانگري با ميانگين 0/16 در دامنه 0/7 تا 0/24 متغير بود. نمونه هاي مربوط به نواحي قائنات و مه ولات به ترتيب داراي بيشترين (83.03%) و كمترين (52.73%) چندشكلي بودند. گروه بندي نمونه هاي زعفران مورد مطالعه با استفاده از تجزيه خوشه اي نشان داد كه چهار گروه متمايز حاصل با محل هاي جمع آوري آن ها مطابقت كمي داشتند، درحالي كه گروه بندي مولكولي مناطق كشت زعفران تطابق نسبتاً مناسبي با فواصل جغرافيايي مربوطه داشت. به طوركلي، نتايج تجزيه مولكولي در اين مطالعه حاكي از وجود تنوع ژنتيكي در بين نمونه هاي زعفران ايران بود. از اين رو، اميد مي رود از طريق گزينش كلون هاي برتر، پيشرفت هايي از نظر بهبود عملكرد كمي و كيفي زعفران حاصل شود.

Saffron (Crocus sativus L.) is one of the most valuable medicinal and spice herbs in the world. In spite of the ancient cultivation history in Iran، there are limited breeding studies on the plant due to its vegetative reproduction. In order to evaluation genetic diversity of Iranian saffron germplasm، sixty-five different saffron accessions from the main cultivation areas in Khorasan including Torbat heidarieh، Gonabad، Mahvelat، Ghaenat and Ferdows were collected and were studied by molecular markers. The used RAPD and ISSR primers produced 43 and 122 polymorphic markers loci، respectively، and totally 165 markers with average of 7.5 markers by each primer، totally. Diversity index ranged from 0.36 to 0.7 with average of 0.23. Also، marker index with the average of 0.16 varied in the range of 0.2 to 0.7. The accessions from Ghaenat and Mahvelat had the maximum (83.03%) and the minimum (52.73%) polymorphism، respectively. Grouping the studied saffron accessions using cluster analysis displayed four distinct groups which had little correspondence to their collection areas، while clustering for the main cultivation areas had relatively good correspondence to their geographical distances. So، it is expected to have nearly approaching improvements of qualitative and quantitative yields via the selection of superior clones of saffron.