بررسي تطبيقي جلوه‌هاي پايداري در شعر ملك‌الشّعراي بهار و امل دنقل

A Comparative Study of Reflections of Resistance in the Poetry of Malek-o-Shoara Bahar and Amal Donqol

ادب پايداري معمولاً به آثار ادبي‌اي اطلاق مي‌شود كه تحت تأثير شرايطي چون اختناق و استبداد داخلي، نبود آزادي‌هاي فردي و اجتماعي، قانون‌گريزي و قانون‌ستيزي و مبارزه با بيداد داخلي يا تجاوز بيروني پديد مي‌آيد. ملّت ايران و مصر از كهن‌ترين اعصار، تا عصر مشروطۀ ايران و عصر نهضت معاصر عربي، به سبب پيشينۀ درخشان پايداري در برابر ستم داخلي، تهاجم خارجي و هجمه‌هاي فرهنگي، داراي آثاري زرّين در ادب پايداري اند. ادب پايداري در عصر مشروطه، جلوه‌اي ويژه پيدا مي‌كند و شاعراني چون ميرزادۀ عشقي، عارف قزويني، سيداشرف‌الدين گيلاني، فرّخي يزدي و بهار، بيش‌ترين فعّاليت را در اين زمينه انجام مي‌دهند، همچنان كه نهضت معاصر مصري- عربي، با شعرايي چون حافظ ابراهيم، معروف الرّصافي، محمد مهدي الجواهري، محمود درويش، ابراهيم طوقان و امل دنقل گره مي خورد. ملك‌الشعراي بهار و امل دنقل از شاعران سياسي و روشنفكر آزادي‌خواه ايران و مصر هستند كه با سلاح فرهنگي علي رغم گزينش متفاوت از زبان، به مبارزه و افشاگري عليه استبداد داخلي و استعمارگران خارجي پرداخته‌اند. در اين مقاله برآنيم كه مطابق نقد آمريكايي با مقايسۀ تطبيقي آثار اين دو شاعر، دريچه‌اي رو به سوي شناخت ادب پايداري در عصر مشروطۀ ايران و عصر نهضت عربي بگشاييم.

Resistance literature is usually created in the conditions of oppression, inner despotism, lack of social and individual freedom, defiance of law, and foreign aggression. Since the old times to the period of Constitutionalism in Iran, and the contemporary Arab Movement, Iran and Egypt have produced valuable works in resistance literature due to their outstanding resistance to indoor injustice, foreign aggression and cultural attacks. In Iran, resistance literature has a flourishing in Constitutionalism era, and poets like Mirzadeh Eshghi, Seyed Ashrafodin Gilani, Aref Ghazvini, Farokhi Yazdi, and Bahar are the most active in this field; as for the contemporary Egyptian-Arabic Movement, poets like Hafez Ebrahim, Marouf Al-Rassafi, Mohammad Mahdi Al-Javaheri, Mahmoud Darvish, Ebrahim Toqan, and Amal Donqol are among the celebrated ones. Malek-o-Shoara Bahar and Amal Donqol are political and liberal elite poets of Iran and Egypt who fought culturally against autarchy and colonizers. Based on the American school of comparative criticism, this study tries to illustrate resistance literature during Constitutionalism era in Iran, and the era of the Arab Movement.