نقش خداباوري در تهذيب اخلاق فردي از منظر نهج البلاغه

The role of belief in God in Individual Moral Refinement Based on Nahj al-Balagha

موضوع «اخلاق» و تهذيب آن، ازجمله مسائل مهم و مورد توجه در كتاب شريف نهج البلاغه مي باشد. از نگاه نهج البلاغه، اصلاح اخلاق، هم داراي مباني و هم برخوردار از روش هايي است كه با توجه به اهميت موضوع، تلاش هايي را براي ارائه سيستمِ اخلاقيِ نهج البلاغه مي طلبد. در حوزه مباني اصلاح اخلاق در نهج البلاغه، با توجه به ارتباط پيوسته دين و اخلاق، مسئله معرفت توحيدي و خداباوري، از نقشي كليدي و محوري برخوردار است؛ به خصوص با اين رويكرد كه مباحث توحيدي و اعتقادي، از ساحت انتزاعي بودن فاصله بگيرد و هرچه بيشتر به سمت و سوي كاربردي شدن در زندگي، حركت كند. پژوهش حاضر به دنبال بررسي اين نكته مهم بوده است كه خداباوري در مقام عمل و نه به صورت انتزاعي، چه نقشي در اصلاح اخلاق و تهذيب آن دارد و چگونه مي توان آن را در عمل پياده كرده و موجبي براي اصلاح اخلاق و رفتار ساخت؛ لذا جهت نيل به اين هدف، با روش اسنادي و تحليلي به بررسي اين موضوع در نهج البلاغه، پرداخته شده است. از جمله نتايج اين پژوهش، نمايش نقش خداباوري به صورت عملي در كسب فضائلي همچون اخلاص، اطمينان قلبي(آرامش)، عدالت پيشگي، آزادگي، تواضع و نيز دفع رذائل مقابل آن مانند ريا، اضطراب خاطر، ظلم، ذلت و تكبر مي باشد.

"Morality" and its refinement، is an important and attractive issue in Nahj al-Balagha. From the perspective of Nahj al-Balagha، moral refinement has principles and methods. Regarding the relationship between religion and morality، the issue of the knowledge and belief in God، is one of the principles of moral correction in Nahj al-Balagha، Especially with this approach that Beliefs and ethical issues should be objective rather than subjective. The present study has investigated، based on of documentary method، what is the role of belief in God in correction of morality and how it can be implemented in behaviors. Some results of this study show the role of belief in God in Self-purification objectively by providing examples of virtues such as sincerity، composure، justice، freedom، humility and also against its vices such as duplicity، unrest، injustice، abjection and arrogance، and prove this point that how belief in God to be effective in correction of individual morality.