تحليل وجود شناختي فرآيند صدور فعل از منظر ابن سينا و صدرالمتالهين

Ontological Analysis of the Process of Action Issuance

«شناخت فرآيند صدور فعل» از منظر هر يك از فيلسوفان مسلمان، يكي از اركان كشف ديدگاه وي در حيطه مباحث فلسفه عمل است. فرآيند صدور فعل نزد متكلمان و فيلسوفان سينوي، در چند مرحله خاص تبيين مي گردد. فرآيندي كه صدرالمتالهين در مقامي از آن تبعيت كرده و در مواضعي ديگر، ديدگاه متفاوتي را اتخاذ و ارائه مي نمايد. مساله اساسي اين جستار، كشف مواضع حقيقي اختلاف و اتفاق ابن سينا و صدرالمتالهين در تحليل وجودشناختي فرآيند صدور فعل است. ره آورد به دست آمده نشان گر آن است كه اگرچه صدرالمتالهين در تحليل مفهوم شناختي مبادي صدور فعل با ابن سينا همراهي كرده و چند مرحله متباين اما مترتب برهم را ترسيم مي نمايد، اما در تحليل وجودشناختي، اتحاد وجودي مبادي صدور فعل را مطرح نموده و با نگاه تشكيكي به قواي نفس كه برخواسته از مباني هستي شناختي حكمت متعاليه است، مراتب صدور فعل را نيز درضمن مراحلي تشكيكي تبيين مي نمايد. بر اساس ديدگاه وي، تمام معاني نفسانيِ متقدم بر فعل (مبادي صدور فعل)، معاني اي در هم تنيده بوده و هر معنا از حيث وجودي، عين معنا و مبدا ديگر است.

The discovery of each philosopher's point of view within their philosophy of action، is based on "the principles of psychology" and "understanding the process of action issuance". The process of action emanation among peripatetic philosophers and theologians has been classified in some specific stages. A process that Mulla Sadra sometimes has followed and somewhere has taken and provided a different view. The basic question of this essay is to explore similarities and differences between Ibn Sina and Mulla Sadra in analyzing the process of action issuance. The result has showed that although Mulla Sadra in his conceptual analysis has accepted Avicenna’s elements of action emanation، but in his ontological analysis has represented the unity of the elements of action issuance. He، by the gradation of being to the soul faculties which has derived from the principles of the transcendental theosophy، has explained the levels of the action emanation. Accordingly، all the subjective preceding senses to the action are integrated and each sense is the same with the others ontologically.