بررسي اثرات پوياي تكانه هاي ساختاري بازار جهاني نفت خام بر خرج كرد بخش خصوصي و دولتي ايران: رهيافت مدل پوياي ساختاري

Investigating Dynamic Effects of Structural Shocks in Global Oil Market on Iran’s Public and Private Sector Expenditure: Structural Dynamic Model Approach

اثر مخارج يكي از كانال هاي قدرتمند و اثرگذار بر اقتصاد كشورهاي صادركننده نفت خام در پي وقوع تكانه هاي قيمتي نفت خام است. ميزان اثرگذاري تكانه هاي ساختاري بر اقتصادهاي صادركننده نفت خام به نوع تكانه و ميزان خرج كرد دولت در اقتصاد بستگي دارد. در اين مطالعه با استفاده از داده هاي فصلي سال هاي 1988 تا 2014 ابتدا مطابق با كيليان (2009) تكانه هاي سمت عرضه و تقاضاي بازار جهاني نفت خام تفكيك و شناسايي گرديده و سپس با به كارگيري يك مدل عاملي پويا كه برخلاف مدل هاي خود توضيح برداري استاندارد با محدوديت ورود متغير و كاهش درجه آزادي مواجه نيست (با رويكرد بيزين)، به بررسي اثرات تك تك تكانه هاي قيمتي نفت خام بر متغيرهاي خرج كرد پرداخته شده است. نتايج نشان مي دهند كه عكس العمل متغيرهاي خرج كرد بخش دولتي و خصوصي به تكانه هاي ساختاري بازار جهاني نفت خام متفاوت است. تكانه مثبت اقتصاد جهاني از دو كانال افزايش درآمدهاي نفتي و نيز رونق اقتصاد داخلي باعث افزايش مصرف بخش خصوصي (اعم از كالاهاي بادوام، بي دوام و خدماتي و واردات كل) و سرمايه گذاري كل گرديده است. مصرف نهايي دولت در پي وقوع اين تكانه به طور آني واكنش منفي نشان داده كه تنها براي يك دوره معنادار بوده است. اثرات تكانه خاص بازار نفت خام به سبب آنكه صرفا باعث افزايش درآمدهاي نفتي گرديده محدود به افزايش مثبت و معنادار خرج كرد بخش دولتي بوده و مصرف بخش خصوصي و سرمايه گذاري كل را تحت تاثير قرار نداده است. اين تكانه اگرچه اثر مثبت بر واردات كل داشته اما اين اثر پس از گذشت يك دوره به پايان رسيده است.

Following oil price shocks، “Expenditure Effect” is one of the most important and influential channel affecting the oil exporting economies. The magnitude of the structural shock effects on oil exporting economies depends on the type of the shock and government expenditure in the economy. In this study، using quarterly data from 1988 to 2014 of Iranian economy and global oil market، first، in line with kilian (2009)، supply and demand shocks are disentangled and identified and then، using a dynamic factor model (with the Bayesian approach)، which is unlike the standard autoregressive models not suffered from the reduction of degree of freedom due to inclusion of new variable، the impacts of oil price shocks on relevant expenditure variables are investigated. The findings indicate that the response of public and private expenditure variables to the structural shocks in the global oil market is different. The positive global real activity shock affects domestic economy through two channels، an increase in oil revenues، and a boom in the domestic economy which increases private consumption، including durable and non-durable goods، services، total import، and total investment. The effect of this shock on public consumption is instantaneously negative and it becomes statistically insignificant after one period. Since the impacts of oil market-specific shock only increase oil revenues، it affects public consumption positively and statistically significant but do not affect private consumption and total investment. The effect of this shock on total import is instantaneously positive although it dies out after one period.