اثر تنش شوري و تهويه خاك بر نمود ريشه و عملكرد واجزاي آن در گندم و لوبيا

Effect of Soil Salinity and Aeration Stresses on the Root and Yield Components in Wheat and Bean

در اين پژوهش اثر مكش ماتريك و شوري بر اجزاي عملكرد و توسعه ريشه گندم و لوبيا در شرايط گلخانه اي بررسي شد. نتايج نشان داد كه با افزايش مكش از kPa 2، اجزاي عملكرد و وزن خشك ريشه گندم و لوبيا افزايش يافتند و در مكش ماتريك kPa 10-6 به بيشترين مقدار رسيدند. در مكش هاي بيشتر از kPa10، كليه اجزاي عملكرد گياهان گندم و لوبيا (به غير از وزن هزار دانه) كه تحت شوري هاي كم تا متوسط بودند (EC≤4dSm-1 براي گندم و EC≤8dSm-1 براي لوبيا) كاهش يافتند، در حالي كه در شوري هاي بالاتر، ميزان آن ها تقريباً ثابت باقي ماند. وزن هزار دانه گندم و لوبيا در مكش هاي بالاتر از kPa10 در تمام سطوح شوري ثابت باقي ماند. شوري در سطوح پايين تا متوسط اثر مشخصي بر عملكرد و گسترش ريشه هر دو گياه نداشت. كمترين مقدار چگالي ريشه گندم و لوبيا در مكش ماتريك kPa 6 بود و در ساير مكش ها (2، 10 و kPa 33) مقادير آن تقريباً برابر بود. شوري اثر واضحي بر چگالي ريشه گندم و لوبيا نداشت. در EC≤8dSm-1، با افزايش مكش ماتريك تا kPa10، نسبت وزني بخش هوايي به ريشه گندم كاهش يافت. در حالي كه در ECهاي بالاتر اين نسبت با مكش ماتريك روند افزايشي داشت. در مكش kPa10 مقادير نسبت وزني به هم نزديك شدند و سپس با افزايش بيشتر مكش ماتريك، تقريباً ثابت ماندند. بنابراين مشخص گرديد كه نوع پاسخ گياه به تنش شوري بستگي به شرايط تهويه اي حاكم بر محيط ريشه دارد و كمبود تهويه در خاك مي تواند اثر شوري را تشديد كند.

The effects of soil matric suction and salinity were investigated on the yield components and root development of the corps، wheat and bean within greenhouse conditions. The results showed that yield components and root dry weights of wheat and bean increased with increase in matric suction (from 2kPa) and reached their maximum values at suctions of 6-10 kPa. At suctions higher than 10kPa and under EC≤8dSm-1 for wheat vs. EC≤4dSm-1 for bean، all the yield components of wheat and bean (except for 1000-kernel weight) decreased، while under higher salinities، their values remained nearly the same. At suctions higher than 10kPa and under all salinity levels، 1000-kernel weights of wheat and bean remained nearly constant. The salinities of low to medium levels did not clearly affect yield and root development of either plant. Minimum root densities of wheat and bean occurred at suction 6kPa while at other points of suction (2، 10 and 33kPa)، their values almost corresponded with each other. Salinity did not clearly affect wheat and bean root densities. Wheat shoot-root ratio decreased with matric suction (up to 10kPa) under EC≤8dSm-1، while under higher salinities، this ratio increased with suctions. At 10kPa suction، weight ratio values approached each other، then remained nearly constant at higher suctions. The results finally revealed that plant response to salinity stress depends on aeration conditions in the root zone and the deficit in soil aeration can amplify the salinity stress.