پترولوژي، ژئوشيمي و پتانسيل اسكارن زايي توده گرانيتوئيدي سامن (جنوب غرب ملاير، همدان)

(Petrology, geochemistry and ore potential of the Samen granitoid (SW Malayer, Hamedan

گرانيتوئيد سامن در امتداد بخش شمال غربي پهنه سنندج- سيرجان در جنوب غربي ملاير واقع شده است. بر اساس ويژگي هاي كاني شناسي و ژئوشيميايي پنج رخساره اصلي شامل واحدهاي گرانوديوريت، مونزوگرانيت، سينوگرانيت، آلكالي فلدسپار گرانيت و كوارتزمونزونيت در گرانيتوئيد سامن تشخيص داده شده است. واحدهاي گرانوديوريتي در مقايسه با ساير واحدها از گسترش بيشتري برخوردار بوده و غالب تركيب اين توده را به خود اختصاص مي دهند. ژئوشيمي عناصر اصلي نشان ميدهد كه گرانيتوئيد سامن متاآلومينوس (ACNK=0.75) تا پرآلومينوس (ACNK=1.21) بوده و در دسته گرانيت هاي قوس هاي آتشفشاني (VAG) مرتبط با حاشيه فعال قارهاي قرار ميگيرد، و از لحاظ ويژگي هاي پتروشيميايي متعلق به سري كالك آلكالن با پتاسيم بالا مي باشد. تهي شدگي واحدهاي سنگي گرانيتوئيد سامن از عناصر Nb، Zr، Hf، Y، Ti و HREE و غني شدگي از عناصر K، Rb، Cs، Th و LREE با ويژگي جايگاه هاي قوسي مرتبط با فرورانش پوسته اقيانوسي نئوتتيس به زير پهنه سنندج- سيرجان سازگار مي باشد. بررسي هاي صورت گرفته نشان مي دهد كه اين توده توسط واكنش و فعل و انفعال با پوسته بالايي آلودگي پيدا كرده است. در منطقه سامن برون اسكارن كلسيك (گراسولار-آندراديت/ اوژيت-ديوپسيد) و درون اسكارن (ترموليت-اكتينيوليت/ اپيدوت) در امتداد همبري گرانيتوئيد و مرمر رخ داده است. مطالعه حاضر نشان مي دهد كه ويژگي هاي ژئوشيميايي گرانوديوريتها و كوارتزمونزونيتهاي سامن به ترتيب مشابه تركيب متوسط گرانيتوئيدهاي همراه با اسكارنهاي Au-Cu و Fe بوده درحالي كه ويژگي هاي ژئوشيميايي واحدهاي مونزوگرانيتي، سينوگرانيتي و آلكالي فلدسپار گرانيتي سامن به تركيب گرانيتوئيدهاي همراه با اسكارن هاي Sn و Mo نزديكتر مي باشد. گرانيتوئيدهاي سامن را مي توان بر اساس شرايط اكسايشي و ميزان تكامل ماگما در دسته گرانيتوئيدهاي نسبتا تكامل نيافته تا اندكي تكامل يافته و اكسايشي همانند بيشتر مجموعه هاي فلزي اصلي Au-Cu در مقياس جهاني رده بندي كرد.

The Samen granitoid is located along the northwestern part of the Sanandaj- Sirjan Zone in the Southwestern of Malayer. Based on mineralogical and geochemical characteristics، five main facies have been recognized in the Samen granitoid which included granodiorite، monzogranite، syenogranite، alkali-feldspar granite and quartz-monzonite. Granodiorite is the main facies of the pluton and is more wide spread than other facies. Geochemistry of major elements indicates that the Samen granitoid is metalomious (ACNK=0.75) to peralomious (ACNK=1.21) and is classified as volcanic arc granites (VAG) related to active continental margins and petrochemically belongs to calc alkaline with high K rock series. Depletion in Nb، Zr، Hf، Y، Ti and HREE and enrichment in K، Rb، Cs، Th and LREE is consistent with an arc setting related to the subduction of Neo-Tethyan oceanic crust beneath the Sanandaj-Sirjan zone. The pluton has been contaminated by interaction with upper crust. In the Samen district both calcic exoskarn (grossular-andradite/augite-diopside) and endoskarn (tremolite-actinolite/epidote) occur along the contacts between granitoid and marble. The present study indicates that geochemical characteristics of the granodiorite and quartz-monzonite Samen rocks are similar to the averages for Au-Cu- and Fe- skarns granitoids، whereas the geochemical characteristics of the monzogranite، syenogranite and alkali-feldspar granite are similar to averages for Sn- and Mo-skarn granitoids. Based on oxidizing conditions and magma evolution، the Samen granitoid is characterized by relatively unevolved to moderately evolved and oxidized suites، as in most Au-Cu core metal associations globally.