اندازه گيري اقتصاد زيرزميني و آزمون عليت بين اقتصاد زيرزميني و نرخ بيكاري در ايران

THE CAUSAL RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT RATE AND UNDERGROUND ECONOMY IN IRAN

در اين مطالعه رابطه ميان نرخ بيكاري و اقتصاد زيرزميني در ايران در طول دوره زماني 1394-1352 بررسي مي شود. براي اين منظور ابتدا با استفاده از روش علل چندگانه – شاخص چندگانه سري زماني از اندازه اقتصاد زيرزميني و مهمترين علل و آثار در ايران برآورد شده است، سپس به بررسي رابطه عليت بين اقتصاد زيرزميني و نرخ بيكاري در ايران در دوره زماني مربوطه پرداخته شده است. در اين مطالعه علاوه بر رابطه هم جمعي اقتصاد زيرزميني و بيكاري، با استفاده از آزمون عليت تودا و ياما موتو رابطه عليت ميان اقتصاد زيرزميني و نرخ بيكاري نيز آزمون شده است. در مورد اقتصاد زيرزميني نتايج تحقيق نشان دهنده اين است كه به ترتيب سطح عمومي قيمت هاي كالا و خدمات، نرخ بيكاري، باز بودن تجاري و بار مالياتي مهمترين علل پيدايش اقتصاد زيرزميني در ايران مي باشند و مهمترين اثرات اقتصاد زيرزميني به ترتيب بر بازار پول، بازار عوامل توليد (مصرف انرژي) و بازار كالا و خدمات (توليد ناخالص داخلي) مي باشد. اندازه اقتصاد زيرزميني در طول دوره مورد تحقيق رشد قابل ملاحظه اي داشته است؛ هرچند در دهه 50 و 60 از رشد كمتري برخوردار بوده اما در دهه 70 و 80 روندي كاملاً صعودي دارد، به طوري كه اندازه اقتصاد زيرزميني در ايران از 7 درصد توليد ناخالص داخلي در سال 1353 به5/36 در سال 1394 رسيده است. آزمون هم جمعي يوهانسون نشان دهنده رابطه بلندمدت ميان اقتصاد زيرزميني و نرخ بيكاري است و همچنين عليت انجام شده حاكي از وجود عليت يكطرفه از بيكاري به اقتصاد زيرزميني مي باشد.

In this study investigated relationship between IRAN underground economy and unemployment rate for annual data during the period 1973-2015. therefore first ، estimated underground economy white using multiple indicator-multiple causes(MIMIC) and next، investigated relationship between underground economy and the unemployment rate. in this paper Furthermore، co-integration relationship between the underground economy and unemployment rate tested causality relationship between underground economy and the unemployment rate with Toda- Yamamoto approach. resulte indicated The underground economy has been rising during study priod Although shown fluctuation in the first half of the period. So that has been increased from 7% in 1973 to 36/5% in 2015. Johansson co-integration test point out the existence of a long-run relationship between the underground economy and unemployment rate and also causality test indicated unidirectionalcausation that runs from unemployment rate to underground economy.