نيازهاي دانشي و اجتماعي زنان روستاي قزل تپه علي ‏قلي استان زنجان براي مديريت جامع حوضه آبخيز

Rural women's knowledge and social needs for the integrated watershed management in the Ghezel Tape AliGholi Village in the Zanjan Province

زنان روستايي نقش مهمي در تامين معيشت خانوارهاي روستايي دارند و مي‏توانند در برنامه‏ هاي مديريت پايدار منابع طبيعي نقش بسزايي ايفا كنند. هدف اين پژوهش بررسي فعاليت ‏هاي معيشت زنان روستايي و نيازهاي مرتبط آنان براي ارتقاي ظرفيت ‏هاي دانشي و اجتماعي آن هاست. پژوهش با استفاده از يك مطالعه موردي و فنون ارزيابي سريع مشاركتي در روستاي قزل تپه علي قلي در استان زنجان انجام شد. زنان روستايي از طريق راهبردهاي معيشت مختلفي در خانوارهاي خود فعاليت مي كردند كه از جمله عبارت بودند از: فعاليت‏هاي غيركشاورزي همچون فرش بافي و تابلوبافي؛ فعاليت‏هاي كشاورزي وابسته به مراتع به ويژه برداشت گياهان خوراكي و دارويي و فعاليت‏هاي كشاورزي با وابستگي كم به مراتع، به ويژه برداشت و فرآوري محصولات. ارزيابي نيازهاي زنان روستايي نشان داد كه آنان نياز به دانش و مهارت به روز در مورد برداشت و فرآوري محصولات باغي و لبني، روش‏هاي حفظ منابع طبيعي، فعاليت‏ هاي نوين غيركشاورزي و كشاورزي نوين و سواد بالاتر دارند. ضرورت بهبود نگرش زيست ‏محيطي زنان، به ويژه در مورد مديريت پسماندهاي روستايي، نيز به منزله نيازي مهم مطرح شد. زنان روستايي همچنين به تقويت ظرفيت ‏هاي اجتماعي خود، به ويژه در مورد نفوذ بر بازار محصولات كشاورزي، تعامل و اعتماد درون جوامع و با كنش گران بيروني و تقويت تشكل ‏هاي زنان روستايي نياز داشتند. اين نيازها ضرورت تنظيم برنامه ‏هاي ترويج كشاورزي و مديريت منابع طبيعي را در جهت ظرفيت ‏سازي دانشي ـ اجتماعي زنان روستايي نشان مي‏دهد.

Rural women have an important role in supporting their rural households' livelihoods and can significantly contribute to the sustainable natural resources management programmes. The purpose of this research was to investigate rural women's livelihood activities and their related needs for enhancing their knowledge and social capacities. The study was conducted using a case study through participatory rapid appraisal techniques in the Ghezel Tape Aligholi Village located in the Zanjan Province of Iran. Rural women contributed to their households' livelihoods through various livelihood strategies، comprising non-agricultural activities including carpet weaving; agricultural activities dependent on rangelands، specially collecting naturally medicinal and edible plants; and agricultural activities with low dependency on rangelands، particularly product harvest and local processing. Assessing rural women' needs showed that they mostly needed updated knowledge and skills regarding proper harvest، processing and packaging of horticultural and dairy products، natural resources conservation methods، new agricultural and non-agricultural activities، and higher literacy. The necessity to improve rural women's environmental attitude، particularly about rural waste management was also recognised to be an important need. Moreover، they need to strengthen their social capacities، particularly in regard to influencing agricultural markets، relations and trust in rural communities and with external actors، and strengthening rural women organisations. These needs imply the necessity of developing agricultural extension and natural resources management programmes for human and social capacity building of rural women.