ارزيابي فعاليت هاي زمين ساختي حوزه آبخيز گاوكشك با استفاده از شاخص هاي مورفومتريك

Quantitave analysis of tectonic activity in the Gavkoshak of Kazeroun Watershed by morphometric indices

تحليل هاي ريخت سنجي به عنوان ارزيابي كمي ويژگي هاي هندسي اشكال زميني و چشم اندازها قابل بررسي مي باشند. در بررسي ويژگي هاي تكتونيكي حوزه آبخيز، استفاده از بعضي پارامترهاي ريخت سنجي، مي تواند اطلاعات بسيار مهمي را ارائه دهند. حوضه گاوكشك با مساحت 46.73 كيلومترمربع، در ناحيه كوهستاني و تكتونيكي زاگرس چين خورده، قرار دارد. هدف از اين پژوهش، استفاده از شاخص هاي ريخت سنجي، نظير: شاخص انتگرال هيپسومتري، شاخص شكل حوضه زهكشي، شاخص شيب جريان (گراديان طول رود)، شاخص شيب طولي رودخانه، شاخص عدم تقارن حوضه زهكشي و شاخص نسبت عرض كف دره به ارتفاع آن مي باشد. در نتيجه، اين شاخص ها تبديل به شاخص نسبي فعاليت تكتونيكي مي شود. با استفاده از اين شاخص مي توان عملكرد كلي فعاليت تكتونيكي منطقه را بررسي كرد. مقادير شاخص هاي ريخت سنجي منطقه مورد مطالعه، با تقسيم شدن منطقه به 43 زيرحوضه آن و با استفاده از مدل رقومي ارتفاعي (DEM) و سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) مورد بررسي قرار گرفته است. روش شاخص هاي ريخت سنجي همراه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي، رويه و ابزار توانمندي، براي برآورد فعاليت تكتونيكي منطقه مي باشد. البته بايد در نظر داشت كه نتايج حاصل از اين شاخص ها، مي تواند در بخش هاي مختلف، مقادير مختلفي را نشان دهد. با بررسي شاخص نسبي فعاليت تكتونيكي، حوضه مورد مطالعه به دو بخش فعال (25.6 درصد از كل حوزه آبخيز) و نيمه فعال (74.4 درصد از كل حوزه آبخيز) تقسيم مي شود. با انجام بررسي هاي آماري، حوضه مورد مطالعه به چهار خوشه شامل: خوشه يك، با 91.83 درصد شباهت، خوشه دو، با 95.19 درصد شباهت، خوشه سه، با 96.18 درصد شباهت و خوشه چهار، با 91.09 درصد شباهت تقسيم بندي مي شود. در اين روش، مناطق همگن، بر اساس الگوريتم خوشه بندي Ward تعيين شدند. بررسي تكتونيك فعال حوضه مورد پژوهش، با استفاده از ديگر شاخص هاي ريخت سنجي، مي تواند در يك طرح پژوهشي ديگر مورد بررسي قرار گيرد.

Morphometric analysis is considered as quantitative evaluation of geometric features landforms and landscape. In the study of basin tectonic features، the use of some morphometric parameters can provide very substantial information. Gavkoshak Basin with an area of 46.73 km2 is located in Zagros simply folded belt. The objective of this research is to use the morphometric indices such as hypsometric integral، basin shape، stream length-gradient، asymmetric factor، and the valley width/height ratio. As a result، these indices are converted to the tectonic activity index. This index can be used to assess the overall performance of the region's tectonic activity.Morphometric indices of area are studied by dividing this area into 43 sub-basins، using the Digital-Elevation Model (DEM) and Geographic Information System) GIS). Morphotectonics index method with the use of geographic information systems provide procedures and a powerful tool for estimating tectonic activity in the region. It should be borne in mind that the results of these indices can show different values in different sectors. By examining the relative index of tectonic activity، the basin in this research is divided into two parts namely active (25.6% of the watershed) and semi-active (74.4 % of the watershed). Through statistical analysis، the area under investigation includes four clusters: cluster one with 91. 83% similarity، cluster two with 95.19% similarity، cluster three with 96.18% similarity، and cluster four with 91.09% similarity. In this way، homogeneous regions were determined based on clustering algorithm ward. The active tectonic basin in this research can be studied in another research project، using other morphometric parameters.