تحليل اثر پراكنش مكاني كپه اي درختان بنه (Pistacia atlantica Desf) بر ويژگي هاي زيست سنجي آن ها با استفاده از تابع همبستگي نشان دار در جنگل تحقيقاتي بنه استان فارس

Analyzing the effect of clustered spatial distribution of mount Atlas mastic (Pistacia atlantica Desf.) trees on their biometric characteristics using mark-correlation function in Baneh Research Forest, Fars province

تحليل پراكنش مكاني درختان در مناطق خشك و نيمه خشك اطلاعات ارزشمندي در مورد برهمكنش آن ها و چگونگي تاثيرشان بر يكديگر ارايه مي كند. اين پژوهش با هدف بررسي نحوه تاثيرپذيري ويژگي هاي زيست سنجي درختان بنه (Pistacia atlantica Desf.) از پراكنش مكاني كپه اي آن ها در ناحيه رويشي زاگرس انجام شد. بخشي از جنگل تحقيقاتي بنه در استان فارس انتخاب شد و علاوه بر ثبت موقعيت مكاني درختان با قطر برابر سينه بيشتر از 2/5 سانتي متر؛ قطر برابر سينه، ارتفاع و مساحت تاج هر درخت اندازه گيري شد. درختان بنه با قطر برابر سينه بيشتر از 10 سانتي متر به عنوان درختان بالغ و كمتر از 10 سانتي متر به عنوان نهال طبقه بندي شدند. براي دستيابي به اهداف مطالعه، از واريوگرام نشان دار و تابع همبستگي نشان دار تك متغيره (به ترتيب (γ(r و (kmm(r) و دومتغيره (به ترتيب (γm1m2(r) و (km1m2(r)) استفاده شد. مقايسه توزيع مكاني درختان بنه با فرآيند پواسون همگن نشان داد كه توزيع مشاهده شده درختان داراي ناهمگني مكاني معني دار (در سطح خطاي 0/05) بود. اين ناهمگني ناشي از شرايط نامطلوب رويشگاهي منطقه مطالعاتي بود. نتايج شكل تك متغيره و دومتغيره( γ(r و تابع kmm نشان داد كه قطر برابر سينه، ارتفاع و مساحت تاج درختان بنه كه تا فاصله سه متري از يكديگر قرار گرفته بودند، كمتر از ميانگين كل بود. همچنين، نتايج نشان داد كه ويژگي هاي زيست سنجي مورد مطالعه در نهال هاي بنه كه درخت بالغ بنه تا فاصله سه متري آن ها قرار داشته، كمتر از ميانگين كل بود. به طور كلي، نتيجه گيري شد كه تجمع درختان بنه در كنار يكديگر به دليل ناهمگني شرايط رويشگاهي بر ويژگي هاي زيست سنجي آن ها تاثير منفي گذاشته و مانع افزايش آن ها شده بود.

The spatial distribution analysis of trees in arid and semi-arid regions presents valuable information about their interactions and impacts on one another. This study was aimed to investigate how biometric characteristics of mount Atlas mastic (Pistacia atlantica Desf.) are influenced by their clustered spatial distribution in Zagros vegetation zone. For this purpose، a part of Wild Pistachio Research Site، Fars province، was selected and in addition to registering the position of all trees with > 2.5 cm diameter at breast height (DBH)، DBH، height، and crown area of each tree were measured. Wild pistachio trees with DBH > 10 cm and < 10 cm were classified as adult and sapling، respectively. To achieve the aims of study، univariate and bivariate forms of mark variogram and mark-correlation function (γ(r)، kmm(r)، γm1m2(r) and km1m2(r)، respectively) were applied. The observed pattern of wild pistachio trees showed significant spatial heterogeneity as compared to homogeneous Poisson process (α=0.05). This heterogeneity was caused by unfavorable environmental conditions of study area. The results of univariate and bivariate γ(r) and kmm(r) showed that DBH، height، and crown area of wild pistachio trees located at three meter distance from each other were less than overall average. Moreover، the results showed that investigated biometric characteristics of wild pistachio saplings that wild pistachio adults were located up to three meter distance from them were less than overall average. In general، it was concluded that aggregation of wild pistachio trees because of environmental heterogeneity negatively influenced their biometric characteristics and prevented their increase.