الگوشناسي مصلي هاي معاصر ايران و آسيب شناسي مفهومي آن ها براساس راهبردهاي فقه شيعه

Pattern Recognition of Contemporary Mosala’s and their Conceptual Pathology in Iran Based on Shia Jurisprudence

در مباني نظري و تاريخ معماري اسلامي همواره تمايزات بارزي بين مسجد و مصلي وجود داشته است. در حالي كه در عصر حاضر الگوي نو ظهوري از مسجد مصلي شكل گرفته است كه نه از بعد نظري و نه از بعد تاريخي قابل توجيه نمي باشد. هدف از اين پژوهش آن است كه با بررسي تحليلي و گونه شناسي مصاديق معاصر طراحي شده، ميزان انطباق آ نها با ارزش هاي اسلامي و اصول فقهي مرتبط را مورد بررسي قرار دهد و الگوهاي نزديك تر به اين مباني را مشخص كرده و در نهايت راهكارهايي براي طرح هاي آتي ارايه نمايد. بدين منظور شش مورد از معيارهاي مطلوب فقهي در طراحي مصلي را از تحقيقات پيشين پذيرفته و براساس آ نها به طبقه بندي و نقد پنج مورد از مهم ترين مصلي هاي معاصر طراحي يا ساخته شده از بعد رعايت يا عدم رعايت اين اصول پرداخته شد. در نهايت علل مغايرت برخي از اين مصاديق با اصول فقهي مشخص شد و چند راهكار در راستاي انطباق طر حهاي آتي با اصول اسلامي ارايه شد. بررسي ها نشان داد كه در طراحي مصلي هاي معاصر، گاه برخي از مباني اسلامي در زمينه نسبت فضاي باز و بسته، مكان يابي، مصالح مورد استفاده، تزيينات و غيره ناديده گرفته شده است و حتي در برخي از مصاديق، اين ساختارها به سمت الگوهاي غربي سوق يافته است. بيشتر مصلي هاي معاصر برمبناي الگوي اصالت فضاي بسته ساخته شده اند؛ اين مصلي ها عموماً فضاهاي چندعملكردي باشكوهي هستند كه در ميانه شهر واقع شده اند و از بعد مكان يابي، مقياس انساني و ب يپيرايگي با الگوهاي نظري اسلامي سازگار نيستند. مصلي هاي معاصر به واقع برداشتي صوري از الگوي تاريخي مساجد جامع مي باشند كه عملكرد و مفهوم اوليه مصلي به عنوان عيدگاه را از دست داده و فاقد محتوايي قابل قبول هستند.