پتانسيل يابي آب هاي زيرزميني از طريق فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) با استفاده از سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي در حوضه ي مهديشهر

Groundwater Potentiality Assessment Through Analytical Hierarchy Process (AHP), Remote Sensing and GIS in Mahdishahr Area

آب هاي زيرزميني به عنوان بخش مهمي از آب هاي تجديدپذير جهان به حساب مي آيند. با افزايش جمعيت، گرايش به زندگي شهرنشيني و غيره، تقاضا براي اين منابع روز به روز در حال افزايش است. امروزه استفاده از سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) تبديل به يكي از ابزارهاي قدرتمند و مقرون به صرفه جهت شناسايي و اكتشاف منابع آب زيرزميني قابل دسترس شده است. هدف از اين تحقيق نيز مشخص كردن نواحي بالقوه آب هاي زيرزميني در منطقه ي مهديشهر واقع در استان سمنان با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP)، سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي مي باشد. پارامترهايي كه براي شناسايي نواحي بالقوه آب هاي زيرزميني در نظر گرفته شده است عبارتند از واحدهاي سنگ شناسي، خطواره ها، شيب، توپوگرافي، تراكم زهكشي، پوشش گياهي و خطوط همباران كه با استفاده از نقشه هاي توپوگرافي 1:50000، مدل ارتفاعي رقومي، تصوير ماهواره ايETM+، نقشه زمين شناسي 1:250000 و آمار باران سنجي ايستگاه-هاي هواشناسي از طريق تكنيك هاي سنجش از دور و GIS به دست آمده اند. تمام لايه ها در كلاس هاي مختلف از طريق تحليل سلسله مراتبي جهت تعيين نواحي بالقوه آب هاي زيرزميني مورد وزن دهي قرار گرفته و پس از مدل سازي در محيط GIS، حوضه ي مهديشهر از نظر نواحي بالقوه آب هاي زيرزميني تقسيم بندي گرديد. نتايج نشان داد كه از بين 7 معيار مورد بررسي توسط نظرات كارشناسي و روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي، معيار سنگ شناسي و خطواره به ترتيب با اهميت نسبي 33/0 و 22/0 داراي بيشترين اهميت نسبي و ارجحيت بالا جهت پتانسيل يابي آب هاي زيرزميني در منطقه مي باشد. همچنين در منطقه مورد مطالعه آبرفت هاي كواترنري شامل تراس هاي قديم و جديد و رسوبات رودخانه اي داراي بيشترين اهميت نسبي و مطلوبيت و ذخاير تراسي و مخروط افـكنه هاي كوهپايه اي قديمي مرتفع و جديـد كم ارتفاع به عـنوان مناطق بالقوه خوب آب هاي زيرزميني محسوب مي شوند.

Groundwater is considered as an important part of renewable waters of the world. With the increasing population, urbanization trend, etc., the demand for these resources, day by day is increasing. Nowadays, remote sensing and geographic information system (GIS) has become one of the most powerful and affordable tools for assessing and exploration of accessible groundwater resources. The purpose of this study is to identify potential areas of groundwater in the Mahdishahr area located in Semnan using Analytical Hierarchy Process (AHP), remote sensing, and GIS. The parameters which are considered to identify the areas of potential groundwater are: lithological units, lineaments, slope, topography, drainage density, vegetation, and isoheytal maps which prepared by using the 1:50000 scale topographic maps, digital elevation model, ETM+ satellite images, 1:250000 scale geological map, and precipitation data of meteorology stations by remote sensing and GIS techniques. To determine potential areas of groundwater, all layers in different classes were weighted through hierarchical analysis and after modeling in the GIS medium, Mahdishahr basin was subdivided in the groundwater potential point of view. The results showed that among the 7 examined criteria determined by the expertise and analytic hierarchy process method, the geology and lineaments have relative importance of 0.33 and 0.22 respectively as the highest priority in groundwater potential determination in this area. Quaternary alluviums including old and new terraces and alluvial deposits have the highest relative importance and desirability in the study area. Terrace storages and old elevated and recent low elevation alluvial fans are as fair potential groundwater area.