پهنه بندي حساسيت وقوع زمين لغزش با استفاده از مدل هيبريدي قضيه ي بيز ANP (مطالعه ي موردي: گردنه ي حيران)

Landslides Susceptibility Zoning Using Bayesיי Theorem-ANP Hybrid Model (Case Study: Heyran Defile)

زمين لغزش به عنوان يكي از فرآيندهاي مورفوديناميك و از جمله مخاطرات پراهميت از نظر تلفات جاني، مالي و تعداد وقوع است. در اين پژوهش پهنه بندي پتانسيل وقوع زمين لغزش در منطقه ي گردنه ي حيران اردبيل مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت انجام اين كار از تركيب مدل هاي چندمعياره (فرآيند تحليل شبكه) و آماري (قضيه ي بيز) و 12 پارامتر شيب زمين، جهت شيب، كاربري زمين، سنگ شناسي، بارش، شاخص تراكم پوشش گياهي (NDVI)، شاخص طول شيب (LS)، شاخص رطوبت توپوگرافيك (TWI)، شاخص قدرت آبراهه (SPI)، فاصله از جاده، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه استفاده شده است. جهت به دست آوردن وزن كلاس هاي هر يك از پارامترهاي مستعدكننده ي زمين لغزش و اعتبارسنجي نقشه ي نهايي از لايه ي زمين لغزش هاي رخ داده در منطقه استفاده شده كه از اين بين 70 درصد زمين لغزش ها براي اجراي مدل و 30 درصد ديگر براي اعتبارسنجي به كار رفته است. نتيجه ي كار به صورت يك نقشه ي طبقه بندي شده در پنج طبقه است كه به ترتيب پهنه هاي با پتانسيل وقوع زمين لغزش بسيار كم، كم، متوسط، زياد و خيلي زياد را شامل مي شود. با توجه به نقشه ي به دست آمده 3/26 درصد از اراضي محدوده ي مورد مطالعه به عنوان منطقه اي با پتانسيل خيلي زياد و زياد براي وقوع زمين لغزش در نظر گرفته شده اند. اين مناطق عمدتاً مناطق حاشيه ي محور مواصلاتي اردبيل-آستارا را شامل مي شود. به خاطر حجم زياد ساخت و سازهاي حاشيه جاده، همچنين به خاطر به هم زدن شيب طبيعي زمين براي جاده سازي و عريض كردن آن، اكثر زمين لغزش ها نيز در اين مناطق رخ داده است. كاربري زمين در اين مناطق عمدتاً از نوع جنگل تنك، مرتع و كـشاورزي بر روي دامنه ها مي باشد. ارزيابي نقشه ي پهنه بندي شده با استفاده از 30 درصد زمين لغزش هاي منطقه انجام شد. بر اساس نتايج به دست آمده از اين ارزيابي و قرارگيري درصد قابل توجهي از زمين لغزش ها در طـبقه با حساسيت زياد و خـيلي زياد (6/77) مي توان گفت دقت مدل هاي به كار رفته در پهنه-بندي حساسيت وقوع زمين لغزش قابل قبول و خوب است.

Landslide is one of the morphodynamic processes including significant hazards in terms of fatalities, financial casualties and the number of happening. In this research, Zoning of potential landslide occurrence is studied in Heyran Defile region. To do this the combination of multi-criteria (Analytical Network Process) and statistically (Bayesʹ theorem) models and accompanied by 12 natural and human parameters including, Slope, aspect, land use, lithology, precipitation, vegetation density index (NDVI), slope length (LS), topographic wetness index (TWI), stream power index (SPI), distance to road, distance to fault and distance to river were used. The layer of occurred landslides in the study area have been used to the obtaining weight of each landslide susceptibility parameters classes and validation of the final map which seventy percent of the landslide for running the model and another 30 percent is used to the model validation. The result is a map classified in five categories that respectively to be included Zones with very low, Low, Moderate, High and very High potential. According to the result map 26.3 percent of the area case study has been predicted as a region with high and very high potential for the landslide occurrence. These areas primarily to be included marginal areas of the Ardebil- Astara road. Most landslides also occurred in these areas because of the high construction in bordering the road, disrupt the natural slope of the land for the road construction and broaden it. Land use in these areas is mainly sparse forest, rangelands and agriculture which is located on the slopes. Evaluation of zoning map was done using 30 percent of the occurred landslide. According to the results of this evaluation and placement of a considerable percentage of landslides in the high and very high sensitivity classes (77.6 %), it can be concluded that the accuracy of used models in the landslides susceptibility zoning is acceptable.