مطالعه كانه زايي مس در داخل سنگ هاي آتشفشاني ترشيري در كانسار ورزق - شرق ايران

كانسار مس ورزق در 22 كيلومتري جنوب شرق شهرستان قاين در زون شرق ايران واقع شده است. سنگ هاي آتشفشاني كانسار مس ورزق به سن پاليوسن- ايوسن، شامل تناوبي از گدازه ها (آندزيت، تراكي آندزيت و آندزيت- بازالت) و مواد آذرآواري (انواع توف و آگلومرا) هستند. اين سنگ ها، بر اساس داده هاي ژيوشيميايي عناصر اصلي و كمياب، ماهيت كالك آلكالن دارند. مقدار Al2O3 آنها زياد و در عين حال عدد منيزيمي پاييني دارند. تمامي نمونه ها داراي ماهيت متاآلومين و كلسيمي- قليايي پتاسيم متوسط- بالا هستند. مقادير بالاي عناصر Rb, Sr, K, U, Th, Zr و Ba، نسبت هاي بالاي K2O/RbوFeO/MgO حاكي از شباهت سنگ هاي اين محدوده با سنگ هاي توده هاي آذرين كمان هاي ماگمايي حاشيه فعال قاره هاست. عناصر HFSE همچون Ti, Y وNb در سنگ هاي منطقه تهي شدگي در صورتيكه عناصر كمياب خاكي (شامل La و Ce) و عناصر ليتوفيل با شعاع يوني بالا (LILE) غني شدگي دارند. اين ويژگي مربوط به محيط تكتونيكي وابسته به مناطق فرورانش است. تهي شدگي از عناصر HFSE همچون Y, Ti, ZrوNb ، غني شدگي از عناصر Ba Sr, وK نشان دهنده مشاركت پوسته در فرآيندهاي ماگمايي و آلودگي ماگما توسط پوسته است. سنگ هاي آتشفشاني منطقه ورزق تحت-تاثير محلول هاي گرمابي قرار گرفته و دگرسان شده اند. كاني سازي سولفيدي مس در اثر عملكرد سيالات گرمابي كه در امتداد گسل ها در حركت بوده ايجاد شده است. كاني-سازي به صورت افشان و رگچه اي است و بطور عمده محدود به قسمت فوقاني واحدهاي آتشفشاني است. بارزترين ويژگي اين منطقه پاراژنز ساده با چيرگي كالكوسيت بعنوان كانه اصلي است. كاني هاي كالكوسيت، كوليت، ديژنيت، بورنيت وكالكوپيريت پاراژنز كانيايي را تشكيل مي دهند. علاوه بر كاني هاي سولفيدي، مس طبيعي، كاني هاي اكسيدي از جمله كوپريت- تنوريت و كربنات هاي مس نيز ديده مي شود.