مقايسه سلامت عمومي و افسردگي افراد تحت پوشش برنامه توانبخشي مبتني بر جامعه (CBR) با افراد غير تحت پوشش

Comparison of General Health and Depression in the People Covered With the Community-Based Rehabilitation Program (CBR) With the Non-Covered

هدف با توسعه علم و صنعتی شدن جامعه، معلولیت در حال افزایش است. معلولیت پدیده‌ای روانی زیستی است كه سلامت فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افراد معلول باید مانند بقیه افراد جامعه از خدمات استفاده كنند. یكی از مسائل مهم این افراد استفاده از خدمات توانبخشی است. خدمات توانبخشی می‌تواند در بهبود وضعیت جسمی و روانی افراد معلول مؤثر باشد. در برخی كشورهای در حال توسعه اثری از خدمات توانبخشی دیده نمی‌شود. در برخی دیگر، این خدمات در مؤسسات ارائه می‌شود و تعداد كمی از نیازمندان می‌توانند از آن استفاده كنند. توانبخشی مبتنی بر جامعه، بخش وسیعی از نیازهای افراد معلول ازجمله فعالیت‌های روزانه، فعالیت‌های اجتماعی و توانمندسازی را دربر می‌گیرد. توانبخشی مبتنی بر جامعه، سرویس‌های اولیه توانبخشی را برای افرادی فراهم می‌كند كه در مناطق محروم زندگی می‌كنند. برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه خدمات مورد نیاز سلامت و كیفیت زندگی را ارائه می‌دهد و می‌تواند توانایی فردی را افزایش دهد و از عواملی چون افسردگی و وابستگی معلولان جلوگیری كند. با توجه به اینكه ارزشیابی هر طرح و برنامه‌ای در رأس وظایف و مسئولیت‌های مدیریتی قرار دارد، در شهرستان بستان‌آباد نیز از سال ۱۳۸۶ طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه در حال اجرا است ولی اثر آن بررسی نشده است؛ همچنین با توجه به محدود بودن منابع مطالعاتی در زمینه اثربخشی برنامه‌های توانبخشی مبتنی بر جامعه در میان دو گروه تحت پوشش و غیر تحت پوشش، نیاز است تا اثربخشی آن در بهبود وضعیت روانی و سلامت افراد معلول بررسی شود. هدف از این مطالعه مقایسه وضعیت سلامت عمومی و افسردگی افراد تحت پوشش برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه با افراد غیر تحت پوشش است. روش بررسی در این مطالعه توصیفی‌تحلیلی، ۴۸ معلول جسمی‌حركتی واجد شرایط ورود به مطالعه در روستاهای تحت پوشش طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه شهرستان بستان‌آباد و ۴۵ معلول جسمی‌حركتی به عنوان گروه شاهد در روستاهایی كه تحت خدمات طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه نبودند و فقط خدمات معمول درمانی ر دریافت می‌كردند بررسی شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسش‌نامه اطلاعات دموگرافیك، پرسش‌نامه سنجش سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر و پرسش‌نامه سنجش افسردگی بك بود. با مراجعه به محل زندگی افراد و كسب رضایت كتبی از آنان اطلاعات جمع‌آوری شد. در بخش آمار توصیفی از میانگین، واریانس و انحراف استاندارد و در بخش آمار استنباطی از آزمون تی مستقل برای مقایسه دو گروه استفاده شد. یافته‌ها با توجه به نتایج مطالعه، ۵۷ درصد از شركت‌كنندگان مرد بودند و ۵۱/۶ درصد معلولیت خفیف داشتند. مقایسه سلامت عمومی در دو گروه افراد تحت پوشش طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه و افراد غیر تحت پوشش، حاكی از آن بود كه تفاوت معناداری در دو گروه وجود ندارد (P<۰/۸۷). مقایسه زیرمقیاس‌های سلامت عمومی، تفاوت دو گروه در علائم افسردگی (P<۰/۰۰۱) و اختلال كاركرد اجتماعی (P<۰/۰۰۱) را نشان داد. در گروه تحت پوشش طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه، علائم افسردگی و اختلال كاركرد اجتماعی نسبت به گروه غیر تحت پوشش كاهش یافته بود. در زیرمقیاس‌های علائم جسمی (P<۰/۱۰) و علائم اضطرابی و اختلال خواب (P<۰/۳۳) تفاوت معنی‌داری ملاحظه نشد. در آزمون افسردگی بك، افراد غیر تحت پوشش طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه نسبت به افراد تحت پوشش طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه به طور معنی‌داری نمرات بیشتری گرفتند. نتیجه‌گیری اجرای طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه در روستاها و مناطق دورافتاده می‌تواند در كاهش افسردگی معلولان جسمی حركتی مؤثر باشد. همچنین به نظر می‌رسد با ایجاد تغییرات هدفمند و ایجاد چارچوبی جامع‌تر در طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه برای معلولان جسمی حركتی، بتوان اثرات مثبتی در سلامت عمومی این افراد ایجاد كرد. انجام تحقیقات گسترده‌ برای به‌دست‌آوردن شواهد علمی‌ تأثیر برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه بر سلامت عمومی و كیفیت‌ زندگی معلولان ضروری به نظر می‌رسد. 

Objective The prevalence of disability is growing with the development of science and industrialization of the society. Disability is a psychological, biological phenomenon and impairment in any of these areas affect a personʹs health. Similar to other people in the community, these people need to use similar services. One of the critical issues for these people is the use of rehabilitation services. Rehabilitation services can be effective in improving the physical and mental status of people with disabilities. In some developing countries, there are no rehabilitation services, and only some services are provided in institutions and few needy people can use it. Community-Based Rehabilitation (CBR) encompasses a large part of the needs of people with disabilities including activities of daily living, social activities, and empowerment. CBR provide the essential rehabilitation services for the people living in remote and impoverished areas. The CBR program provides health and quality of life services which can increase individual’s ability and prevent factors such as depression and dependence due to disability. Considering that the evaluation of each plan and program is in the tasks and responsibilities of the management and that the CBR program is running since 2007 in the city of Bostanabad; however, its effectiveness has not been studied. Literature is scarce on the effectiveness of CBR programs among the two covered and non-covered groups. It is necessary to examine the effectiveness of CBR programs in improving the mental health status of the persons with disabilities. The aim of this study was to compare general health and depression of the people covered by the CBR program with non-covered. Materials & Methods This was a cross-sectional study. Physical movements impaired people qualified for the inclusion in the villages covered by CBR (n=48) in Bostanabad, and not under the CBR service (n=45, control group) in other villages were enrolled for this study. All participants in this study completed three questionnaires, including demographic, General Health Questionnaire (GHQ28) and Beck Depression Inventory (BDI-II). Data were analyzed using t-test independent for comparative groups. Results according to the results, 57% of participants were male, and 51.6% had a mild disability. The results do not demonstrate a significant difference in General Health between the two groups (P=0.870). GHQ28 subscales demonstrated a significant difference in depression (P=0.001) and social impairment (P=0.001) between two groups. There was no significant difference in the subscales of physical symptoms (P<102.9) and the symptoms of anxiety and sleep disorders (P<0.331). Participants in the CBR program demonstrated a lower level of depression compared with the non-covered group Conclusion  Implementing the CBR programs in rural and remote areas can be effective in reducing the depression of people with physical disabilities. These programs can create meaningful change and a more comprehensive framework for people with physical disabilities and can have positive effects on the general health. Further studies are required to collect more data about the general health and the quality of life of these groups of patients.