پيش‌بيني همدلي ادراك‌شده بر اساس طرح‌واره‌هاي هيجاني و تاب‌آوري در مادران داراي فرزند كم‌توان جسمي‌حركتي

Prediction of Perceived Empathy Based on Emotional Schemas and Resilience in Mothers with Physically-Disabled Children

هدف كم‌توانی به عنوان آسیبی كه یك یا بیش از یكی از فعالیت‌های عمده زندگی فرد را محدود می‌كند، موجب پریشانی روانی و افسردگی در این افراد می‌شود. این امر برای خانواده‌ها نیز مشكلاتی را به همراه دارد؛ به‌طوری‌كه خانواده‌های دارای كودك كم‌توان از نظر اجتماعی منزوی هستند و سلامت روانی و خلقیات آن‌ها در سطح پایینی قرار دارد. در این میان مادران دارای فرزند كم‌توان به دلیل اینكه وقت بیشتری را با كودك صرف می‌كنند، سازش‌یافتگی و سلامت جسمی و روانی آن‌ها بیشتر در معرض تهدید قرار می‌گیرد و بیشتر بر حسب مسائل هیجانی و روابط خانوادگی و خارج از خانواده واكنش نشان می‌دهند. بر همین مبنا پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی همدلی ادراك‌شده بر اساس طرح‌واره‌های هیجانی و تاب‌آوری در مادران دارای فرزند كم‌توان انجام گرفت. روش بررسی پژوهش حاضر از نوع توصیفی بود و به روش همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمام مادران دارای فرزند كم‌توان جسمی‌حركتی در سال تحصیلی 95-1394 در سطح شهر تهران بودند كه به روش نمونه‌گیری هدفمند، 120 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند؛ به این ترتیب كه از مناطق چندگانه شهر تهران، مناطق دو و چهار و شانزده انتخاب شدند و با مراجعه به آموزشگاه‌های معلولان جسمی‌حركتی، پرسش‌نامه‌‌های مدنظر به دانش‌آموزان داده شد. برای ارزیابی مهارت‌های ارتباطی، كیفیت روابط انسانی و تبحر و مهارت پزشكی از پرسش‌نامه ادراك بیمار از همدلی پزشك جفرسون استفاده شد. همچنین به منظور اندازه‌گیری قدرت مقابله با فشار و تنش از مقیاس تاب‌آوری كانر و دیویدسون و برای تعیین باورها و نگرش‌ها نسبت به هیجان در افراد از مقیاس طرح‌واره‌های هیجانی لیهی استفاده شد كه در سال 2002 لیهی آن را بر مبنای مدل طرح‌واره هیجانی خود برای سنجش 14 بُعد طرح‌واره تدوین كرده بود. یافته‌ها برای تحلیل یافته‌ها با توجه به برقراری شرط برابری واریانس‌ها با آزمون لون (P≥0/05) و طبیعی‌بودن توزیع داده‌ها با آزمون شاپیروویلك (P≥0/05) از آزمون‌های چندمتغیره استفاده شد. با توجه به اینكه تحقیق از نوع رابطه‌ای و پیش‌بینی بود، از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش Enter با استفاده از نسخه 23 نیز استفاده شد. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان داد در مادران دارای فرزند كم‌توان جسمی‌حركتی، طرح‌واره‌های هیجانی اعتباریابی، ارزش‌های برتر، دوام و اتفاق‌نظر با همدلی ادراك‌شده رابطه مثبت و معنی‌داری دارند (P<0/001). همچنین در این مادران، تاب‌آوری با همدلی ادراك‌شده رابطه مثبت و معنی‌داری دارد (P<0/02). نتایج تحلیل رگرسیون برای پیش‌بینی همدلی ادراك‌شده بر اساس تاب‌آوری و طرح‌واره‌های هیجانی نشان داد واریانس مشترك طرح‌واره‌های هیجانی و تاب‌آوری با همدلی ادراك‌شده 46/0 است كه این نتیجه به معنای آن است طرح‌واره‌های هیجانی و تاب‌آوری با هم 46/0 از پیش‌بینی همدلی ادراك‌شده را بین مادران دارای فرزند كم‌توان پیش‌بینی می‌كنند. تحلیل رگرسیون به روش enter بیانگر این بود كه طرح‌واره‌های هیجانی اعتباریابی و داشتن ارزش‌های برتر و همچنین متغیر تاب‌آوری ضرایب تأثیر معنی‌داری برای پیش‌بینی همدلی ادراك‌شده در مادران دارای فرزند معلول دارند. دیگر طرح‌واره‌های هیجانی ضریب تأثیر معنی‌داری برای پیش‌بینی همدلی ادراك‌شده در مادران دارای فرزند معلول ندارند. نتیجه‌گیری با توجه به یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت تاب‌آوری بالا و داشتن طرح‌واره‌های هیجانی مثبت مانند داشتن ارزش‌های برتر و اعتباریابی، پیش‌بینی‌كننده همدلی ادراك‌شده در مادران دارای فرزند كم‌توان هستند؛ بدین معنی كه هر چه مادران دارای فرزند كم‌توان در برخورد با شرایطی كه در آن قرار گرفته‌اند تاب‌آوری بیشتری داشته باشند و چنین موقعیتی را به صورت مثبتی ارزیابی و تفسیر كنند، قادرند به طور مؤثرتری با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار كنند. در همین راستا همدلی ادراك‌شده یكی از عواملی است كه تأثیر بسزایی در رشد روابط بین‌شخصی دارد و بیانگر سلامت روانی شخص است و می‌توان با متغیرهای تاب‌آوری و طرح‌واره‌های هیجانی آن را پیش‌بینی كرد. به این ترتیب مداخلات درمانی نیز با توجه به این دو متغیر برای آن صورت پذیرد.

Objective Disability is a form of damage that limits one or more major life activities of an individual. It is also associated with psychological distress and depression in these individuals, which in turn also cause problems for the concerned families. Consequently, families with disabled children are socially isolated and experience a low-level of mental health and mood. As mothers of disabled children spend more time with them, their adjustment and physical and mental health are more threatened. They are more sensitive to emotional issues and family relationships outside the family. Thus, the present study was conducted to predict the perceived empathy based on emotional schemas and resilience in mothers with disabled children. Materials & Methods This study is a descriptive one, and the statistical population consisted of all mothers with motor-physically disabled children. This study was conducted in 2015-2016 academic year in the city of Tehran. Through purposeful sampling method, 120 samples were selected. Thus among the multiple areas in Tehran, areas 2, 4 and 16 were selected and by referring to special schools with physical-motor disabilities, questionnaires were given to the students. To collect information, Jefferson Scale of Patientʹs Perceptions of Physician Empathy Questionnaire (jspppe) was used to assess communication skills, human relations, quality, and expertise and medical skills. Connor-Davidson Resilience Scale was designed to measure the strength to cope with stress, and Emotional Schema Scale Lee Hee (LESS) that is used to determine beliefs and attitudes toward emotion in individuals were developed in 2002 by Lee Hee. Based on emotional schema, these two scales were used to measure 14 schema dimensions. Results Based on the analysis of results and with respect to the establishment of conditions for equality of variances with Leveneʹs test (P≥0.05) and normal distribution of data with Shapiro test (P≥0.05), parametric tests were used. Given that research has predicted the relationship, the Pearson correlation test and multiple regressions by Enter method  were used by using SPSS 23. The results of Pearson correlation showed that domains of emotional validation, superior values, stability, and consensus showed a significant positive correlation with perceived empathy of mothers having children with physical-motor disabilities (P<0.001). It was also found that resiliency has a positive and significant relationship with perceived empathy in mothers with children having physical-motor disabilities (P<0.02). Multiple regression analysis showed the shared variance emotional schemas and resiliency with perceived empathy is 0.46. The main findings of regression analysis, via the enter method, showed that the emotional schema validation, having superior values and resiliency factors have a significant effect in the prediction of perceived empathy of mothers of children with disabilities. Other emotional schemas are not significant impact factors in the prediction of perceived sympathy of mothers with disabled children. Conclusion According to the results, the high resiliency and a positive emotional schemas such as having superior values and validation are predictors of perceived empathy in the mothers of disabled children. This means that the mothers of children with disabilities in dealing with situations when they have more resiliency and and interpret them as positive, are able to communicate more effectively with their surroundings.In this regard, one of the factors is perceived empathy that has a significant impact on the development of personal relationships between individuals and reflects the personʹs mental health. In addition, it can be used with resiliency and emotional schemas, so therapeutic intervention is implimented with respect to these two variables.