تحليل الگو و فرسايش پذيري مسير رودخانه گرمي چاي

Pattern Analysis and Erodibility of Germi Chai River Route

رودخانه ها سيستمي پويا بوده كه مرزهاي جانبي و مشخصات مورفولوژيكي آنها در طول زمان و به طور پيوسته در حال تغيير مي باشند. اين ناپايداري تحت تاثير فرسايش پذيري مسير رودخانه و به تبع آن تغيير الگوهاي رودخانه اي اتفاق مي افتد. منطقه مورد مطالعه اين تحقيق رودخانه گرمي چاي واقع در استان آذربايجان شرقي مي باشد. هدف اين تحقيق بررسي انواع الگوهاي رودخانه و تعيين فرسايش پذيري مسير رودخانه مي باشد. جهت رسيدن به اين هدف از تصاوير ماهواره اي لندست، مدل رقومي ارتفاعي(DEM)، نقشه هاي زمين شناسي، كاربري اراضي و پوشش گياهي استفاده شده است. جهت تعيين الگوي رودخانه و عوامل موثر در آن از شاخص هاي ضريب خميدگي، زاويه مركزي و تحليل نيمرخ طولي استفاده شده است. در مرحله بعد با رويهم گذاري لايه هاي موثر در فرسايش پذيري رودخانه، كلاس هاي فرسايش پذيري رودخانه در پنچ كلاس تعيين گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه الگوي رودخانه پيچان-رودي مي باشد. تحليل نيمرخ طولي نشان داد كه تغيير حالتي در پروفيل طولي ديده نمي‌شود و اين تغييرات در يك حالت بهنجار مي‌باشد كه گوياي روند منظم و مشخص در عوامل تاثيرگذار در فعاليت‌هاي مورفولوژيكي رودخانه است. نتايج نشان داد كه مناطق فرسايش پذيري متوسط تا زياد و زياد عمدتا منطبق بر مناطقي كه داراي تشكيلات حساس به فرسايش(عمدتا رسوبات كواترنري)، عدم وجود پوشش گياهي مناسب و متراكم مي باشند، كه باعث ايجاد حركات دامنه اي به بستر رودخانه مي گردد.

Rivers are dynamic systems that lateral boundaries and their morphologic characteristics are changing in time continuously. This instability is created by erodibility of river bed and consequently river patterns changing. Case study of this research is Germi Chay in East Azerbaijan province. The purposes of this study are investigation of river patterns and determining erodibility of river route. For these used Landsat satellite images, digital elevation model (DEM), vegetation, geologic and land use maps. In order to determining of river pattern and its Effective factors were used Sinuosity, Central angle indexes and longitudinal profile analysis. Finally river erodibility classes were determined in 5 classes by overlaying effective layers in erodibility. Results indicated pattern of studied river is meandering. Longitudinal profile analysis in both intervals indicated that changing of situation is not seen in longitudinal profile and these changes are in a normal state. This is indicator regular trend in effective factors of river morphological actions. Also results indicated that erodible areas of Medium to high and high are in parts with Structures sensitive to erosion (mainly Quaternary sediments), the lack of suitable and dense vegetation that are caused slope movements in river bed.