استفاده از تكنيك‌هاي تصميم‌گيري‌ چندمعياره و ‌ سنجش از دور در محيط GIS براي بررسي مناطق حساس به وقوع سيلاب درحوضه ليقوان چاي

Using Multi Criteria Decision Making and Remote Sensing Techniques in GIS Environment for Flood Susceptible Zones Assessment in Lighvan Chai Catchment

سيل به عنوان مخرب‌ترين پديده طبيعي در ايران، همه ساله تلفات جاني و خسارات مالي بسياري در نقاط مختلف كشور به بار مي‌آورد. هدف از تحقيق حاضر تعيين مناطق حساس به وقوع سيلاب در حوضه آبريز ليقوان چاي مي‌باشد. براي اين منظور با توجه به عوامل موثر در وقوع سيل، لايه‌هاي اطلاعاتي منطقه اعم از شيب، فاصله از آبراهه، گروه هيدرولوژيكي خاك، شماره منحني، ارتفاع رواناب، ليتولوژي، كاربري و پوشش اراضي، تراكم آبراهه، ضريب گراويليوس در هر يك از 23 زير حوضه‌ موجود با توجه به بررسي نقشه‌ها، گزارش‌ها، تصاوير ماهواره‌اي و بررسي‌هاي ميداني تهيه گرديد. تمامي لايه‌هاي اطلاعاتي با توجه به ميزان تاثيرگذاري معيارهاي مذكور و زير معيارهاي آن‌ها با نظر كارشناسي وزن دهي گرديد. جهت وزن دهي به معيارها از روش سلسله مراتبي و براي وزن دهي به زير معيارها، فازي سازي صورت گرفت. سپس با استفاده از روش تصميم‌گيري چند معياره و روش تركيب خطي وزن دار (WLC) پهنه بندي خطر وقوع سيل در پنج كلاس استخراج گرديد. نتايج حاصله نشان مي‌دهد كه 28 درصد از مساحت كل حوضه در كلاس خطر زياد و خيلي زياد واقع شده است و از لحاظ مكاني اين پهنه‌ها تقريبا در ورودي محدوده شهر تبريز قرار دارند. با توجه به اين كه هر سال به دليل وقوع سيل در مناطق ورودي شهر تبريز آسيب‌ها و خسارت‌هاي جاني و مالي زيادي وارد مي‌شود لازم است اقدامات اساسي در بالادست حوضه به ويژه در مناطق با پهنه سيل‌خيزي بالا صورت گيرد. اين اقدامات را مي‌توان در راستاي اجراي برنامه‌هاي مديريت جامع حوضه آبريز، مديريت ريسك سيل و آبخيزداري برنامه‌ريزي نمود به گونه‌اي كه در دراز مدت علاوه بر بهبود وضعيت پوشش گياهي در سطح حوضه منجر به كاهش آسيب‌هاي جاني و مالي وارده گردد.

Flood is the main destructive phenomena in Iran that produce life and financial damages every year. The purpose of this research is to define flood susceptible zones in Ligcanchai Catchment. So we provided different Layers such as: slope, elevation, soil hydrological units, curve number, runoff height, lithology, land use and land cover, hydrography density, compactness coefficient of 23 basins by using maps, reports, satellite images and field studies. All layers were weighted with criteria and sub criteria. We used the hierarchical method to weight sub criteria and fuzzy logic to weight sub criteria. Then 5 flood susceptible zones were defined by using multi-criteria evaluation and weighted linear combination. The results show around 28 percent of catchment is high and very high flood risk and these areas are located near Tabriz city area. Since flood events destroy the infrastructures and have life damages every year, so substantial action must be done in the high and very high flood risks. These activities must be planned in the integrated watershed management plans, flood risk management in order to improve the watershed vegetation in the watershed and to diminish the life and financial damages.