تغييرات تنوع گونه‌اي و گروه‌هاي كاركردي در ارتباط با چراي دام در مراتع استپي ندوشن يزد

Changes of Species Diversity and Functional groups in Relation to Grazing in Rangelands of Nodushan, Yazd province

چراي دام يكي از عوامل مهم تاثيرگذار بر ساختار و پويايي اكوسيستم‌هاي مرتعي محسوب مي‌شود. به همين دليل، بررسي تاثير چرا بر پوشش گياهي لازم و ضروري است. در اين پژوهش، از گروه‌هاي كاركردي پوشش گياهي و مولفه‌هاي تنوع و غناي گونه‌اي به‌منظور پاسخ به چراي دام در شدت‌هاي مختلف چرايي استفاده شد. مطالعه در مراتع استپي ندوشن در استان يزد و به‌صورت ثبت درصد تاج‌پوشش گونه‌هاي گياهي در سه شدت چرايي (سنگين، متوسط و سبك) صورت گرفت. نتايج اين تحقيق نشان داد تيره‌هاي كاسني و پروانه‌آساها، اثر معني‌داري به شدت چراي دام نشان داده، ولي در مقابل تيره گندميان پاسخ معني‌داري به شدت چري دام نشان ندادند. علاوه بر اين، برخي گروه‌هاي كاركردي نظير يك‌ساله‌ها، ژيوفيت‌ها، كاموفيت‌ها، بوته‌اي‌ها و پهن‌برگان علفي به‌طور معني‌داري از چراي سبك به چراي سنگين كاهش پيدا كردند، درحالي‌كه درصد تاج‌پوشش چند‌ساله‌ها، تروفيت‌ها و همي‌كريپتوفيت‌ها افزايش نشان دادند. نتايج ديگر اين تحقيق نشان داد از سمت چراي سبك به چراي سنگين شاهد كاهش گياهان كم‌شونده و افزايش گياهان زياد‌شونده هستيم. همچنين مولفه‌هاي تنوع و غناي گونه‌اي پاسخ معني‌داري نسبت به چراي دام نشان ندادند. در نهايت، نتايج اين پژوهش نشان داده است كه گروه‌هاي كاركردي پوشش گياهي تا حدود زيادي تحت تاثير چراي دام قرار گرفته و در راستاي گراديان چرايي تغيير مي‌كنند، بنابراين از صفاتي كه بيشترين تغيير را در شدت‌هاي مختلف چراي دام در منطقه مورد مطالعه داشته‌اند، مي‌توان به‌عنوان شاخصي براي مديريت مناسب‌تر مراتع مناطق خشك استفاده كرد.

Grazing of Livestock is one of the factors having influence on the structure and dynamics of the range land vegetation. Grazing management is a vital factor to control the intensity of the rangeland ecosystems degradation. In this study, plant functional traits and diversity and richness properties were used to assess the vegetation response to different grazing intensities. This was done in Nodushan Rangelands in Yazd province. Vegetation cover was recorded under three grazing intensities (heavy, moderate and light rates grazing). Results showed that the cover percentage of Compositeae and Papilionaceae, significantly showed a negative response to grazing intensity while Gramineae was not significantly affected by different grazing pressure. Some functional groups such as annuals, Geophytes, Chamaephytes, Shrubs and Forbs significantly reduced from light to heavy rates. On the other hands, Therophyts and hemicryptophytes were increased. The other findings of this study showed that decreaser plants significantly had less cover under heavy grazing whereas increaser plants had greater cover under heavy grazing. Also diversity and richness had no significant response to grazing intensity. The results of this research showed that plant traits may change under grazing intensity. In conclusion, we recommend using these traits that show the highest response along the grazing as intensity gradient in the arid rangelands.