بررسي شكل زمين و ميزان NDVI در سازندهاي زمين‌شناسي به‌منظور ارزيابي حساسيت آن‌ها به فرسايش (مطالعه موردي: شمال شهرستان داراب)

Investigation of landform and Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) value in geological formations to determination of their sensitivity to erosion (case study: north of Darab city)

يكي از عوامل مهم و تاثير‌گذار بر روي فرسايش، خصوصيات سنگ‌شناسي حوزه آبخيز است. با توجه به خصوصيات سنگ‌شناسي حوزه آبخيز مي‌توان دانست كه واكنش سنگ‌ها نسبت به فرايند هوازدگي و فرسايش در منطقه چگونه است. در مطالعات فرسايش و حفاظت خاك، بررسي ويژگي‌هاي سنگ‌شناسي منطقه مورد مطالعه بسيار مهم است. با توجه به اينكه شهرستان داراب در مناطق خشك و نيمه‌خشك كشور قرار دارد و مستعد فرسايش آبي است، هدف از اين مطالعه بررسي ويژگي سازندهاي زمين‌شناسي، حساسيت سازندها و تعيين مناطق حساس به فرسايش آبي در شمال شهرستان داراب است. همچنين در اين پژوهش ارتباط بين سازندهاي زمين‌شناسي، شكل زمين و شاخص تفاضلي نرمال‌شده پوشش گياهي (NDVI) بررسي شد. پس از تهيه نقشه زمين‌شناسي منطقه و تعيين نوع سازندهاي موجود در منطقه، ميزان حساسيت آن‌ها با استناد به جداول ارايه‌شده در روش‌هاي مذكور، نقشه مربوط به حساسيت سازندهاي موجود در منطقه ترسيم شد. درنهايت به‌منظور بررسي ارتباط بين ميزان حساسيت سازندهاي موجود در منطقه و ميزان شاخص پوشش گياهي NDVI از تصاوير ماهواره‌اي لندست 8 در آبان 1394 استفاده شد. همچنين به‌منظور تهيه لندفرم‌ها از شاخص موقعيت توپوگرافي (TPI) در محيط GIS استفاده شد. داده‌هاي ورودي شاخص موقعيت توپوگرافي (TPI) شامل شيب، انحناي عرضي، انحناي حداقل و انحناي حداكثر بود. نتايج نشان داد كه چهار نوع كلاس حساسيت‌پذيري در منطقه، از كم تا زياد وجود دارد. به‌طوري‌كه 40/22، 26/81، 20/11، 13/41 كيلومترمربع از منطقه مورد مطالعه به‌ترتيب داراي حساسيت كم، متوسط، زياد و خيلي زياد به فرسايش است. همچنين مشخص شد كه بيشترين NDVI در سازندآسماري‌ـ‌جهرم (0/457) با درجه حساسيت كم قرار گرفته است؛ بنابراين اين سازند مكان مناسبي براي رشد پوشش گياهي به‌حساب مي‌آيد. نتايج طبقه‌بندي مورفولوژيكي منطقه مطالعاتي نشان داد كه منطقه مورد مطالعه شامل 10 نوع لندفرم است كه شامل آبراهه، دره‌هاي آبراهه‌هاي مياني، زهكش‌هاي مرتفع، بالا رود، دره‌هاي u شكل، دشت‌هاي كوچك، شيب‌هاي باز، شيب‌هاي بالايي، يال‌هاي مرتفع، يال‌هاي شيب مياني، يال‌هاي مرتفع و قله كوه است. بيشترين نوع لندفرم در منطقه مورد مطالعه مربوط به آبراهه (44/36درصد) و بعد از آن قله‌ها (33/38 درصد) و كمترين مربوط به دشت‌هاي كوچك (0/12 درصد) است.

One of the important factors affecting on the erosion is lithological characteristics in the watershed. Due to the characteristics of the watershed can be considered reaction of rock to the process of weathering and erosion in the study. In the research of erosion and soil conservation investigate the lithological characteristics of the study area is very important. According to the study area (north of the Darab city) is located in arid and semi-arid and it is able to water erosion, the aim of the study area is investigation the characteristics geological formations, determination of sensitive the area to water erosion in the northern of Darab city. Also in the research, relationship between lithological characteristics and Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) was determined. After preparing the geology map and determining the type of formations in the region, based on resource was obtained sensitivity of formations in the study area. Finally, relationship between NDVI and sensitivity of geological formations to water erosion using Landsat 8 images in 2015 was determined. Also for preparing the landform map used topography position index (TPI) in the study area. The inputs data for preparing the TPI was slope, min curvature, max curvature, plan and profile. The results showed that there were 4 classes of sensitivity that consist of low sensitivity, medium sensitivity, high sensitivity and very high sensitivity in the study area. So that 40.22, 26.81, 20.11 and 13.41 km2 were in classes of low sensitivity, medium sensitivity, high sensitivity and very high sensitivity to water erosion respectively in the study area. Also the results showed that EMas-ja with low sensitivity had the highest NDVI (0.457). So the EMas-ja was suitable for growing of vegetation and had low erosion in the study area. The results showed that the study area was classified ten classes that consist of canyons, deeply incised streams, midslope drainages, shallow valleys, upland drainages, headwaters, u-shaped valleys, plains small, open slopes, upper slopes, mesas, local ridges/hills in valleys, midslope ridges, small hills in plains, mountain tops, high ridges. The highest area of landform was canyons, deeply incised streams (44.36%) and mountain tops, high ridges (33.38%). While the lowest area of landform was plain small (0.12%)