تحليل روند سري‌هاي زماني خشكسالي براي نيم‌قرن اخير در ايران مركزي

A time series analysis of drought for the last five decades in Central Iran

خشكسالي به‌دليل وسعت زياد و طولاني‌بودن مدت اثر، تاكنون به‌عنوان پرهزينه‌ترين بلاي طبيعي شناخته شده كه باعث ايجاد بحران كمبود آب و مواد غذايي در مناطق متاثر از آن مي‌شود. تشخيص روند داده‌هاي اقليمي در مديريت منابع آب بسيار حايز اهميت است. در اين مطالعه، تحليل روند سري‌هاي زماني بارش و خشكسالي با استفاده از آزمون ناپارامتريك من‌ـ كندال در ايران مركزي و براي 14 ايستگاه داراي 50 سال اطلاعات آماري (1965-2014) صورت گرفت. شاخص بارش استاندارد به‌منظور بررسي خشكسالي و در مقياس‌هاي زماني مختلف 1 ،3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48ماهه محاسبه شد. براساس نتايج به‌دست‌آمده در سطح اطمينان 95 درصد،سري‌هاي زماني بارش در هيچ‌يك از ايستگاه‌ها روند معناداري از خود نشان نداد، درحالي‌كه شاخص بارش استاندارد در بيش از 50 درصد از ايستگاه‌ها به‌طور معنادار روند منفي داشت. همچنين سري‌هاي طولاني‌مدت خشكسالي در مقياس‌هاي زماني 18، 24 و 4‌ ماهه، روند را به مراتب بهتر از سري‌هاي كوتاه‌مدت 1، 3، 6، 9 و 12‌ماهه نشان دادند. براساس نتايج به‌دست‌آمده مي‌توان چنين استنباط كرد كه شاخص خشكسالي در ايران مركزي، به‌صورت منفي رو به افزايش است و با توجه به تغييرات اقليمي، اين روند خشكي در سال‌هاي آينده نيز مي‌تواند ادامه يابد.

Widespread and long-term effects of droughts has caused it to be known as the worst natural disaster that causes water and food deficiency in affected areas. One of the popular indexes in recognizing and monitoring of drought is Standardized Precipitation Index (SPI) that its efficiency has been approved in the world. Trend detection is very important to manage water resources. The Mann-Kendall estimator non-parametric tests are used in climatological factors trend. The SPI has been extensively applied for spatial drought analysis in various regions. Central Iran has been located among the Alborz Mountains in the north, the Zagros Mountains in the south and west, and the scattered mountains of Khorasan in the east. Because of special conditions the average annual rainfall within this area is less than 300 mm. In this study, the monthly precipitation data were obtained from Iran Meteorological Organization and after calculating SPIs in different time series (1, 3, 6, 9, 12, 24 and 48 monthly) precipitation and drought trends were investigated in all station. An investigation of precipitation and SPI drought trend was done in central Iran using Man-Kendal. The results show a significant negative trend in all station except in two stations, so it can be said that aridity in Central Iran has been increased during past five decades. Also based on achieve result in this study, long term time series can show more significant trend rather than short ones.