اولويت‌بندي گنبدهاي نمكي جنوب غرب هرمزگان براي دفن پسماند‌هاي اتمي با تاكيد بر حفاظت از حوزه آبخيز

Prioritizing of South-West Hormozgan’s Salt domes to nuclear Waste landfill with emphasis on watershed conservation

در حال حاضر، يكي از نگراني‌هاي محققان، دفن پسماند‌هاي اتمي است. ازآنجاكه نمكزارها و ازجمله گنبدهاي نمكي، محيط تاحدي نامتخلخل، ناتراوا و ضخامت نسبتاً مناسب تشكيلات نمكي بوده و هچنين جوامع گياهي، جانوري و انساني كمتري را در اطراف آن مي‌توان يافت؛ بنابراين مي‌تواند به‌عنوان محل مناسب براي ذخيره پسماندهاي اتمي مطرح باشد. در اين پژوهش، 24 معيار محيطي با تاكيد بر سه معيار اصلي، هيدرولوژي، آبخيزداري، زمين‌شناسي و اقتصادي‌اجتماعي شامل شيب، تراكم آبراهه‌اي، دبي حداكثر لحظه‌اي، كلاس آبراهه و معيارهاي ديگر در نظر گرفته شد. سپس با استفاده از پرسشنامه و نظرسنجي از متخصصان و كارشناسان مجرب، معيارهاي مورد اشاره وزن‌دهي شد. كمترين و بيشترين وزن معيارها به‌ترتيب مربوط به دبي حداكثر لحظه‌اي با عدد 0/031 و فاصله از مناطق مسكوني با عدد 0/052 به‌دست آمد. در روش ELECTRE همه گزينه‌ها با استفاده از مقايسات غيررتبه‌اي موردارزيابي قرار گرفته و بدين طريق گزينه‌هاي غير موثر حذف شد. ابتدا با محاسبه مقادير رقومي، همه معيارها در غالب ماتريس تصميم‌گيري آورده شد. سپس داده‌هاي ماتريس تصميم‌گيري، بي‌مقياس و اوزان معيارهاي موردنظر، در ماتريس مذكور وارد شد. سپس ماتريس توافق و مخالف تشكيل گرديد و درنهايت منجر به ماتريس تسلط نهايي شد. نتايج عددي به‌دست‌آمده از مدل ELECTRE نشان داد كه مي‌توان سه گنبد نمكي جنوب غرب استان هرمزگان را از لحاظ داشتن شرايط مناسب براي دفن پسماند‌هاي اتمي، الويت‌بندي كرد. گنبد نمكي گچين با بيشترين مقدار عددي شاخص (1)، به‌عنوان مناسب‌ترين گزينه انتخاب و گنبد نمكي انگوران، با شاخص عددي (0) و گنبد نمكي پل، با شاخص عددي (1-)، به‌ترتيب در رتبه‌هاي دوم و سوم قرار گرفتند.

Recently, scientists are concerned about nuclear waste landfill sites. Because salt pans, salt marsh and salt domes are non-porous environment, with no stubble thickness of salt and the plant communities, less humans and animals can be found around them, so it can be used as a nuclear waste landfill. In this study, 24 environmental criteria are investigated with emphasis on hydrology, watershed management, geological structure and socio-economic situations that included: slope, drainage density, maximum instantaneous discharge, drainage class and other parameters. Then, the criteria were evaluated using questionnaire and consultation with experts. The lowest and the most important criteria were related to maximum instantaneous discharge and distance from residential areas with 0.031 and 0.052 value, respectively. In ELECTRE model, all options were evaluated by non-ranking relations and in this way, non-effective options were eliminated. At first, by calculating numerical values, all criteria were given in the form of a matrix, which is called decision matrix. Then data of the decision matrix values which are non-scaled and criteria values were entered in the matrix. Thereafter, the effective coordinated and uncoordinated matrixes and consistent matrixes were obtained and finally, final matrix is formed. According to ELECTRE model results, it could be possible to prioritize three salt domes of southwestern Hormozgan for burying nuclear waste. Gachin salt dome, with most indices (1), as the most suitable option and Angouran salt dome, a numerical index (0) and Pol salt dome, with an index number (-1), ranked second and third, respectively