پهنه بندي فرونشست زمين در حوضه ي آبخيز قره چاي همدان

Zoning of the Land Subsidence in the Hamedan Qarachai Watershed

فرونشست زمين به عنوان يكي از مخاطرات ژيومورفيك، از نتايج مصرف بيش از حد و سو مديريت منابع آب است. در بخش هايي از حوضه ي قره چاي واقع در شمال استان همدان، از سال 1372 در اثر به هم ريختن سيستم هيدرولوژيكي و وجود ساير شرايط لازم بيشتر از 36 مورد فروچاله بوقوع پيوسته است. شبكه ي زهكشي منطقه با توجه به ميزان و عملكرد فرآيندها، تاثيرات متفاوتي بر محيط پيرامون خود بر جاي گذاشته است كه فروچاله هاي حادث شده نيز، در اين مسير واقع شده است. هدف اين تحقيق آن است كه با بررسي ويژگي هاي شبكه هاي زهكشي و زمين شناسي، نقش آن را در ايجاد فرونشست منطقه ي مورد مطالعه قرار دهد. بدين منظور كليه اطلاعات زمين شناسي، هيدرولوژيكي، هواشناسي و جغرافيايي منطقه جمع آوري و تجزيه و تحليل گرديد و شبكه-هاي زهكشي، ليتولوژي، شيب و طبقات ارتفاعي منطقه با استفاده از نقشه هاي توپوگرافي (1:50000)، زمين شناسي (1:100000) ، مدل رقومي ارتفاعي (DEM) و تصاوير Google Earth ترسيم شد. جهت پهنه بندي فروچاله ها از 5 لايه اطلاعاتي استفاده شده است كه در درون هر لايه بر حسب ميزان تاثير هر فاكتور بر وقوع فروچاله، به آن فاكتور امتيازدهي گرديد. نتايج نشان مي دهد كه تغييرات ناهمسان در داده هاي مورفومتري شبكه ي زهكشي مهم ترين فاكتور موثر در تشديد افت آب هاي زير زميني و وقوع فرونشست در منطقه بوده و عوامل ليتولوژيكي و انساني، به تنهايي نقشي ندارند.

Geomorphological features are the basis of natural resources evaluation in the watersheds. These features are affected by many factors such as climate and soil, hydrology, ecology, geology etc. Drainage network in this area was different according to the amount and performance of processes and has different effects on their surroundings. Sinkholes are located on the way of this drainage network. In association with the occurrence, the researchers have counting on this subject that the change of soil parameters, indiscriminate harvesting from groundwater, drilling of illegal wells and activity of Shahid-Mofateh thermal power plant are the most important factors for the appearance of these profound sinkholes in the plains of this state. The aim of this study is examining the characteristics of the drainage networks in this region, and study their role in the creating of subsidence in this region. For this purpose all information on geology, hydrology, hydrogeological and geographical data in this area were collected and analyzed. Drainage networks, lithology, slope and elevation of this region were drawn by using of digital topographic maps of 1:50000, geological of 1:100000, DEM and also pictures of Google Earth. Then to evaluate annual changes of runoff we used experimental method of Justin and Katain. The results indicate that the dissimilar changes in morphometric data of drainage network in this area due to the climatic and geological conditions, were most important factors in the intensification of decrease of soil humidity, subterranean water and occurrence of subsidence in this region. Human factors and the over use of water sources were effective in the intensification of subsidence.