مقايسه اثربخشي درمان شناختي ـ رفتاري و هيپنوتيزم درماني بر خودكارآمدي درد و شدت درد در دختران با ديسمنوره اوليه

Comparing the Effectiveness of Cognitive Behavioral Therapy and Hypnosis Therapy Pain Self-Efficacy and Pain Severity in Girls with Primary Dysmenorrhea

چكیده زمینه و هدف: شروع قاعدگی یك مسئله مهم دوران نوجوانی و درد قاعدگی یك مشكل رایج در نوجوانان است. با توجه به ارتباط خودكارآمدی درد با شدت درد، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی و مقایسه درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی بر شدت درد و خودكارامدی درد در دختران با دیسمنوره اولیه صورت پذیرفت.   روش بررسی: طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی، با پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه كنترل است. جامعه آماری این پژوهش شامل دختران مبتلا به دیسمنوره اولیه شهر اردبیل در فروردین سال1394 بود كه از بین آنها، 1600­­ دانش­آموز با روش نمونه­گیری خوشه­ای چندمرحله­ای مورد غربالگری قرار گرفتند. پس از بررسی ملاك­های ورود، 75 نفر از این دانش­آموزان به روش تصادفی به سه گروه (دو گروه آزمایشی و یك گروه گواه) گمارده شدند. جهت جمع­آوری داده­ها در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون از درجه­بندی دیداری درد، پرسشنامه خودكارآمدی درد و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای گروه­های آموزشی، آموزش كنترل درد مبتنی بر رویكرد شناختی‌ـ رفتاری و آموزش خودهیپنوتیزمی‌در 10 جلسه 45 دقیقه­ای برگزار شد. در حالی كه گروه كنترل در لیست انتظار قرار داشتند. داده­های جمع‌آوری شده با آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آزمون­های تحلیل كوواریانس چندمتغیره، كروسكال والیس و یومان ویتنی مورد تحلیل قرار گرفت.   یافته‌ها: میزان اثربخشی درمان­ها بر خودكارآمدی درد با توجه به مجذور اتا در تحلیل كوواریانس تك متغیره حدود 49 درصد بود. بین گروه­های هیپنوتیزم درمانی و شناختی ـ رفتاری در مقایسه میانگین­های تعدیل شده با اصلاح بونفرونی تفاوت معنی‌دار وجود نداشت، ولی بین میانگین­های تعدیل ­شده خودكارآمدی درد در گروه هیپنوتیزم ­درمانی و گروه كنترل و هم‌چنین گروه آموزش شناختی_ رفتاری و گروه كنترل تفاوت معنی‌دار بود(01/0p<). نتایج آزمون كروسكال ـ والیس نشان داد تفاوت معنی‌داری بین سه گروه در شدت درد وجود دارد. آزمون یومان ویتنی برای مقایسه بین گروه­ها نشان داد شدت درد در گروه شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی در مقایسه با گروه كنترل به صورت معنی‌دار كاهش یافته است(01/0p<) و هیپنوتیزم درمانی مؤثرتر از آموزش شناختی ـ رفتاری است.    نتیجه‌گیری: درمان شناختی رفتاری و هیپنوتیزم درمانی در افزایش خودكارآمدی درد و كاهش شدت درد دختران با دیسمنوره اولیه اثربخش است.    

ABSTRACT   Background & aim: Menstruation as an important issue in adolescence and menstrual pain is a common problem in adolescents. Regarding the relationship between pain severity and  pain self-efficacy, this study aimed to investigate and compare the efficacy of cognitive-behavioral therapy and hypnosis therapy on pain and pain self-efficacy in girls with primary dysmenorrhea.   Methods: The method of research is Quasi experimental and research design is pretest- posttest with control group. The study population included all second high school girls with primary dysmenorrhea in Ardabil city on 2015. a sample of 1,600 girls was screened by multi-stage cluster sampling method. After checking of entry criteria, 75 of those were assigned in 3 groups (two experimental groups and one control group) randomly. Self-efficacy questionnaire, visual analogue and scale Researcher- made questionnaire was used for collection data in pre-test and post-test stage. In order to collect data on pre and post grading, visual analog scale pain self-efficacy and self-administered questionnaire was used. For experimental groups, Pain control training based on cognitive-behavioral approach and self-hypnotism training was executed at 10 sessions in 45 minutes whereas control groups was in waiting list. Data collected were analyzed by descriptive statistics (mean and standard deviation) and multivariate analysis of covariance, Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U.   Results: According to the chi Eta in one way covariance analysis The effectiveness of therapies on pain self-efficacy was 49 percent. There was no significant difference between cognitive behavioral group and hypnotherapy on pain self-efficacy justified mean with Bonferroni correction but there was significant difference between cognitive behavioral group and control group and between hypnotherapy group and control group on pain self-efficacy justified mean. The results of Kruskal Wallis showed that there is significant difference between 3 groups in pain severity. For comparison amongs groups, U-Mann Whitney index showed that the pain severity reduced significantly in cognitive behavioral and hypnotherapy group compared with control group and hypnotherapy which is More effective than cognitive behavioral therapy.   Conclusion: Cognitive behavioral therapy and hypnotherapy are effective in increased pain self-efficacy and reducing pain severity in girls with primary dysmenorrhea.