نقشه توليد علم ايران براساس مقاله‌هاي نمايه شده در SCI-E

(Science Production Mapping in Iran, based on the Articles Indexed in Sciencefor Scientific Information (SCI-E

هدف اين پژوهش رسم نقشه علم ايران با استفاده از روش‌هاي جديد علم‌سنجي براي بازنمون بصري اطلاعات علمي منتشر شده است. اين هدف از طريق نشان دادن ارتباط‌ها و تعاملات ميان مقوله‌هاي موضوعي در SCI-E پي‌جويي شده است. روش‌شناسي: در اين پژوهش از روش تحليل استنادي و ردگيري موضوعي استنادهاي هر متن و مرتبط ساختن آنها با موضوع متن استفاده شده است. جامعه آماري پژوهش ۱۱۷۳۳ ركورد، مقاله‌هاي نمايه شده از ايران در SCI-E طي سال‌هاي ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ است كه در مرحله نخست با روش طبقه‌اي و در مرحله دوم با روش تصادفي منظم از اين جامعه، نمونه گيري به عمل آمد. ۲۸۲۶ ركورد نمونه، همراه با فهرست مآخذ آن كه ۵۹۴۲۴ ركورد را شامل مي‌شد، در نرم‌افزار اكسل و نرم‌افزار اكسس ساماندهي شد. در تحليل داده‌ها از آزمون‌هاي همبستگي كاي – اسكور، پيرسون، قاعده پارتو و فرايند رتبه‌بندي Cross Tab از مقوله هاي موضوعي در ماتريس‌هاي متن استنادكننده به مأخذ‌هاي استنادشونده و براي رسم نقشه از نرم‌افزار ويزيو استفاده شد. يافته ها: يافته‌هاي پژوهش نشان داد، مقوله‌هاي موضوعي در خوداستنادي و ديگراستنادي رفتار متفاوتي دارند و در مجموع مي‌توان مقوله‌هاي موضوعي را در اين بخش به سه گروه دسته‌بندي كرد. رفتار ثابت خوداستنادي موضوعي در ۱۶ مقوله موضوعي علوم كشاورزي، زيست‌شناسي، شيمي، رايانه، مهندسي، محيط‌زيست و بوم‌شناسي، جغرافيا و زمين‌شناسي، علوم مواد، رياضي، پزشكي، وراثت و زيست‌شناسي، علوم رفتاري و عصب‌شناسي، داروشناسي، فيزيك، علوم گياهي و جانوري، علوم اجتماعي به تأييد رسيد. ۵ مقوله موضوعي اقتصاد و تجارت، ايمني‌شناسي، ميكروب‌شناسي، روانپزشكي و روانشناسي، علوم فضايي از ثبات رفتاري در خوداستنادي برخوردار نبودند. خوداستنادي رفتاري در مقوله موضوعي چندرشته‌اي نامشهود بود. در فضاي استنادي هر مقوله موضوعي، ۴ يا ۵ مقوله موضوعي ديگر پس از خوداستنادي شناسايي شد كه ۸۰ درصد استنادها را به خود اختصاص مي‌داد. اين مقوله‌هاي موضوعي براي مقوله موضوعي استنادكننده، به‌عنوان مقوله‌هاي موضوعي مسلط يا اندك‌هاي اثرگذار شناسايي و معرفي شد. براي ۲۲ مقوله موضوعي، ۱۱۰ نقشه رسم شد. اين نقشه‌ها مقوله‌هاي موضوعي كه بيشترين تعاملات استنادي دوسويه را داشتند بازنمون كرد. اطلاعات بازنمون شده از نقشه‌ها استخراج و ارائه شد. بحث و نتيجه گيري: در ۱۶ مقوله موضوعي رفتار ثابت خوداستنادي موضوعي طي پنج سال به تأييد رسيد. رشد و باروري علمي در اين گروه از طريق سرمايه‌گذاري مستقيم در اولويت اول براي همان مقوله موضوعي قابل پي‌جويي است. همچنين بايستي به مقوله‌هاي موضوعي مسلط كه با تعداد اندك ۴ يا ۵ عدد، ۸۰ درصد استنادها را به خود اختصاص داده‌اند در اولويت دوم سرمايه‌گذاري‌هاي توسعه علم توجه كرد. به بياني يك متخصص در هر يك از رشته‌هاي تخصصي مرتبط با ۱۶ مقوله‌ موضوعي معرفي شده، مي‌تواند با دسترسي به منابع علمي همان موضوع و ۴ يا ۵ حوزه موضوعي ديگر به پژوهش و تأليف بپردازد. در سياست‌گذاري‌هاي توسعه علم كه بيشتر براساس داده‌هاي موجود از تعداد منابع اطلاعات علمي منتشر شده، تعداد اعضاي هيأت‌علمي، تعداد دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشي و... انجام مي‌پذيرفت، لازم است خصيصه‌هاي رفتاري پيكره علم همچون خوداستنادي و ديگراستنادي نيز مورد توجه قرار گيرد. اين مولفه جديد هم‌افزايي‌هايي مقوله‌هاي موضوعي مسلط و مجاور مربوط به استنادها را براي مقوله موضوعي متن پشتيباني خواهد كرد و اثربخشي سرمايه‌گذاري‌هاي هدف‌مند را افزايش خواهد داد.

INTRODUCTION The purpose of this article is to draw the science map through updated scientometric methods to visualize the published scientific information. This study tries to draw the science map in Iran in all subject categories. METHODOLOGY: As far as the methodology is concerned, this is an applied research using both co-citation analysis and survey. The population of the research consists of 11733 records of article being written by Iranian authors and indexed in Institute for Scientific Information (ISI) during 2001-2005. They were sampled down to 2826 records via stratified as well as systematic random sampling methods along with their references list including 59424 records which were systemized by means of Microsoft Excel and Access. The collected data were later analyzed by Chi-square, Pearson, Pareto Principle, and Cross Tab ranking process. Meanwhile, Visio software was employed to draw the map. FINDINGS: The findings illustrate that subject categories behave differently in self-citations and others' citations. The subject categories here may be classified in three divisions. Stable self-citation behavior was confirmed in 16 subject categories. Five other subject categories did not enjoy stability of behavior in self-citation, and this behavior was not observed in multiple-fields subject categories. Four or five subject categories were detected in citation environment of every subject category 80 percent of the citation environment of which was dedicated. These subject categories were identified and introduced as dominant subject categories for citing subject categories. On the basis of the drawn maps for 22 subject categories, those with most two-way citation interactions were identified and visualized. CONCLUSIONS: In the 16 subject categories, the subject self-citation was certainly confirmed over five years. Therefore, scientific growth and fertility in this group through direct investment as the first priority for the same subject category is acceptable. Considering the dominant subject categories (four to five subject categories) accounting for 80 percent of the citations, the second priority is the investment on these subjects. A specialist in each of the specialized disciplines associated with these 16 subject categories will be able to research due to having access to scientific resources of the same subject along with 4 or 5 other subject categories. The development policy of science has been based on information from publications, the number of faculty members, the number of universities and educational institutions, and so forth. Considering the characteristics of the structure of science and its behavior such as self and other-citation is necessary. This new component will support collaborations between the dominant and adjacent subject categories of citations for the text in any subject area and will increase the effectiveness of the targeted investments.