مطالعۀ پتانسيل جذب فلزات سنگين به‌وسيلۀ گياهان آبزي در رودخانۀ دز

Study the Potential Uptake of Heavy Metals by Aquatic Plants in Dez River

به‌منظور ارزيابي گونه‏ هاي گياهان آبزي به‌عنوان موجودات شاخص در پايش اكوسيستم‏ هاي آبي، هدف از انجام اين مطالعه تعيين ميزان تجمع فلزات سنگين روي، مس، كادميوم و سرب در رسوبات، ريشه، ساقه و برگ گياهان آبزي Phragmites australis،Myriophyllum spicatum و perfoliatus Potamogeton 2 ايستگاه شمالي و جنوبي رودخانۀ دز است. از هر ايستگاه 3 نمونه رسوب سطحي (تا عمق10 سانتي‏متر) به وزن حدود 700 گرم برداشته و نمونه‏ برداري از اندام‏هاي مختلف گياهان انجام شد. براي سنجش فلزات سنگين از دستگاه جذب اتمي مدل (Perkin Elmer4100) استفاده شد و به‌منظور حصول اطمينان از درستي نتايج به‌دست‌آمده براي داده‏ هاي بافت گياهان از مادۀ مرجع 3-DORM استفاده شد. نتايج نشان داد كه فلز روي و كادميوم به‌ترتيب بيشترين و كمترين تجمع را در رسوب ايستگاه‏هاي مطالعه‌شده داشته و ميزان آنها از 33/55 ±67/270 تا 22/50 ±33/240 و 09/0 ±10/1 تا 06/0 ±60/1 ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن خشك متغير بود. الگوي تجمع فلزات مطالعه‌شده به‌ترتيب روي> مس> سرب> كادميوم بود. در گياه حاشيه‏ اي ني بيشترين تجمع فلز روي در ريشه 22/60±45/300، براي گياه غوطه‌ور مريوفايلوم در ساقه 66/20±43/104 و پوتاموژتون در برگ 44/21 ±35/122ميلي‌گرم بر كيلوگرم وزن خشك مشاهده شد. نتايج بيانگر اين نكته بود كه هر سه گياه پتانسيل جذب فلزات سنگين را داشتند و براي هر عنصر انتخابي عمل كردند و مي‏توان از آنها براي پايش محيط استفاده كرد. ‌

In order to evaluate the Phragmites australis, Myriophyllum spicatum and Potamogeton perfoliatus aquatic plant species as an indicator organism of heavy metals pollution in bio-monitoring studies of the aquatic ecosystems, the aim of this study was to determine the levels of heavy metals accumulation Zn, Cu, Pb and Cd in sediments, roots, stems and leaves of these plants in north and south of two stations of Dez River. 3 samples of surface sediment (to 10 cm depth) with 700 g weight of each station by plastic tools were collected and sampling was carried out of each different organ of plants. Results showed the highest and lowest of metals were measured in sediment Zn (270± 55.33 ppm) to (240.33± 50.22 ppm) and Cd (1.10± 0.09 to 1.60± 0.06 ppm), respectively. The concentrations of heavy metals in sediments and plants poses the same trends: Zn> Cu> Pb> Cd. The highest of Zn by Ph. australis in root (300.45± 60.22 ppm), M. spicatum in stem (104.43± 20.66 ppm) and P. perfoliatus in leaves (122.35± 21.44 ppm) were showed. According to results, three plants were showed potential for heavy metals and for each metal selectivity and could use for environmental monitoring.