تاثير مصرف نيتروژن بر انتقال مجدد ماده خشك و نيتروژن در جو بهاره تحت تنش كم-آبي

Effect of nitrogen application on dry matter and nitrogen remobilization of spring barley under water deficit conditions

به‌منظور بررسي اثر مصرف نيتروژن معدني بر انتقال مجدد ماده خشك و نيتروژن جو بهاره در شرايط تنش كم آبي آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در سال 1391 در شرايط گلخانه اجرا شد. تنش كم آبي در سه سطح 35 درصد، 60 درصد و 85 درصد ظرفيت مزرعه اي و نيتروژن به شكل اوره در سه سطح 40، 80 و 120 كيلو گرم در هكتار بر روي ژنوتيپ EBYTW-11، جو بهاره اعمال گرديد. نتايج نشان داد كه ميزان ماده خشك انتقال يافته از اندام‌هاي مختلف هوايي گياه شامل ساقه، برگ پرچم، ساير برگ ها و پدانكل به دانه تحت تاثير سطوح كود نيتروژن و تنش كم آبي قرار گرفت، به‌طوري ‌كه بيشترين مقدار ماده خشك مربوط به ساير برگ-ها در تنش 60 درصد ظرفيت زراعي (تنش متوسط) با مصرف 40 كيلو گرم نيتروژن در هكتار بود. همچنين مشخص شد كارايي ماده خشك انتقال يافته از اندام‌هاي مختلف هوايي گياه شامل ساقه، برگ پرچم و پدانكل به دانه نيز تحت تاثير سطوح كود نيتروژن و تنش كم آبي قرار گرفت، بالاترين كارايي ماده خشك انتقال يافته به دانه مربوط به برگ پرچم در تنش شديد با مصرف 40 كيلو گرم نيتروژن در هكتار بود. تاثير تنش كم آبي و مصرف نيتروژن در خصوص سهم ماده خشك انتقال يافته از ساقه و پدانكل معني‌دار بود. به‌نظر مي رسد در تنش شديد به‌دليل زود رسي، تسريع پيري و ريزش برگ هاي پاييني، ميزان ماده خشك بيشتري به سمت سنبله منتقل مي شود. نتايج نشان داد زماني كه گياه در معرض كمبود نيتروژن در خاك باشد، كارايي انتقال مجدد نيتروژن از اندام هاي رويشي به دانه بيشتر مي شود.

In order to evaluate the effect of inorganic nitrogen on dry matter and nitrogen remobilization in spring barley under water deficit conditions, a factorial experiment based on completely randomized design with three replications was conducted in the greenhouse condition in 2012. Irrigation schedules imposed in pots at three levels (35%, 60% and 85% field capacity ) and the nitrogen fertilizer applied at three rates (40, 80 and 120 kg ha-1) on the EBYTW-11 spring barley genotype. The results showed that the DM remobilization from different parts of plant (stem, flag leaf, other leaves and peduncle) to the grain was affected by water deficit and nitrogen levels, so that the highest amount of dry matter remobilization belonged to other leaves under mild water stress (FC 60%) with 40 kg ha-1 nitrogen. Also, the efficiency of dry matter transferring from the foliar to the grain was influenced by nitrogen application and water deficit. The contribution of DM remobilization from stem and peduncle was significantly affected by water deficit and nitrogen. The maximum efficiency of dry matter allocation to grain belonged to the flag leaf under severe stress with 40 kg ha-1 nitrogen. It seems that under severe stress, the most amount of dry matter is transmitted to the spikes because of earliness, accelerated aging and loss of lower leaves. The results showed that when the plant is exposed to nitrogen deficiency in the soil, nitrogen remobilization efficiency from vegetative organs would be higher.