تحليل فضايي شاخص هاي توسعه مسكن روستايي با تاكيد بر نابرابري درون منطقه اي (مطالعه موردي: استان آذربايجان غربي)

Spatial Analysis of Rural Housing Development Indicators, emphasizing inter-regional inequalities (Case Study: Western Azerbaijan Province)

مسكن به عنوان يك نياز اساسي و به عنوان نمودي از ايفاي نقش هاي اساسي انسان، پديده اي جغرافيايي بوده و نقش مهمي نيز در توسعه جوامع انساني دارد. هدف اصلي اين پژوهش، سنجش و تحليل فضايي شاخص هاي توسعه مسكن در سطح روستاهاي استان آذربايجان غربي است. پژوهش حاضر، از نوع كاربردي و روش انجام آن تركيبي از روش‌هاي توصيفي ـ تحليلي است. در اين راستا از 36شاخص در ابعاد زيربنايي و رفاهي، استحكام و سازه، بهداشتي و امكانات و تسهيلات استفاده شده است براي گردآوري داده‌ها از روش كتابخانه‌اي و اسنادي استفاده ‌شده است. همچنين با استفاده از نظرات كارشناسان، به انتخاب و وزن دهي شاخص ها اقدام شد. براي تحليل و رتبه‌بندي شاخص ها و داده ها از مدل‌هاي تصميم‌گيري چند معيار شامل تاپسيس (TOPSIS)، ويكور (VIKOR) و توسعه انساني (HDI) و براي رسيدن به يك نتيجه‌ واحد در تحليل داده‌ها، از تكنيك ادغام (ميانگين وزن‌ها، روش بردا و كپ لند) استفاده ‌شده است. تجزيه‌ و تحليل شاخص‌ها بيانگر آن است كه روستاهاي دو شهرستان ماكو و چالدران تقريباً در همه مدل‌هاي مورد استفاده در تحليل داده‌ها، به طور نسبي بالاترين سطح توسعه و در مقابل روستاهاي دو شهرستان نقده و مياندوآب پايين ترين سطح توسعه مسكن روستايي را دارند. همچنين نتايج به‌دست‌آمده براساس مدل ادغام، ضرورت توجه به مقوله عدالت فضايي در توسعه مسكن روستايي را نشان مي دهد كه مي‌تواند راه گشاي برنامه ريزان جهت تقويت سطح توسعه، كاهش نابرابري‌ها، رضايت روستاييان از وضعيت مسكن و در نهايت موجب توسعه محلي شود.

Housing, as a basic need as well as a symbol of human being function is considered as a geographical phenomenon which plays an important role in development of human societies. The main aim of the present study is measuring and spatial analysis of housing development indicators in rural Western Azarbaijan Province, Iran. The present study is an applied research which methodologically is a combination of descriptive-analytical methods. To get the target, 36 indicators were considered. The indicators are grouped into four categories namely: infrastructure and welfare, strength and structure, sanitary, and facilities. Data collection was based on documentary method. Expert’s opinions are used for selecting the indicators and weighting them. For data analysis and ranking the indicators three models of multi-criteria decision making are applied: TOPSIS, VIKOR and Human Development Index (HDI). To gain a vigorous result, an integrating technique including Mean of weights, Borda and Kaplan methods was applied. Findings of the study indicate that villages of two counties namely: Makou and Chaldoran, according to all models are enjoying the highest level of development. In contrast, villages of Naghadeh and MiandoAb are at the lowest level of rural housing development. Based on integration model, the results show that enough attention should be paid to spatial justice in rural housing development. Such a spatial justice can be used by planners for enhancing the levels of development, reduction of inequality, rural resident’s satisfaction of their housing conditions and finally ending at the local development.