مقايسه شگردهاي طنزپردازي «ابوالقاسم پاينده» با «جلال آل‌احمد»

Comparison of the Irony in the Works of “Abolghasem Payandeh” and “Jalal Ale-e Ahmad”

طنز گونه‌اي از ادبيات غنايي است كه به قصد اصلاح نابساماني‌ها، معايب و نقايص جامعه خويش را به تصوير مي‌كشد و مورد انتقاد قرار مي‌دهد. از اين جهت است كه موثرترين نوع نقد محسوب مي‌شود. اين شيوه بياني، حاصل غرض ورزي و كينه توزي شخصي نيست، بلكه نگاهي انتقادي به نارسايي هاي گوناگون جامعه است كه با زباني خاص همراه با خنده ناشي از رنج و ناراحتي بيان مي‌گردد. طنز امروزه كاركردي موسّع يافته و در قديم با هجو و هزل و تمسخر هم‌پوشاني داشته است. «ابوالقاسم پاينده» و «جلال آل احمد» از نويسندگان منتقد و طنزپرداز معاصر فارسي هستند كه آثار داستاني خويش را با گفتاري طنزآميز آميخته و به اين طريق از كاستي ها و زشتي هاي جامعه عصر خويش پرده برداشته و در پي بيداري مردم و اصلاح امور بوده اند عليرغم هدف مشترك و بهره‌برداري از ابزارها و شگردهاي مشترك، به سبب تفاوت در خاستگاه و پايگاه اجتماعي و رويكرد، محصول كارشان متفاوت است. هدف از مقايسه اين دو نويسنده نشان دادن اين تفاوت‌ها وشباهت‌هاست. هر دو نويسنده به لحاظ زباني و تاريخي نزديك به هم هستند، ولي ابوالقاسم پاينده به نقد اجتماعي - فرهنگي نظر دارد و جلال آل احمد به نقد سياسي - اجتماعي. هر دو نويسنده از شگردهايي همچون تشبيهات، كنايه ها و تعابير عاميانه، واژه سازي-هاي غريب و جز آن بهره برده اند، اما تشبيهات طنزآميز در آثار ابوالقاسم پاينده بسامد بيشتري دارد؛ در حالي‌كه در آثار جلال آل احمد كنايات و تعابير عاميانه از بسامد بالايي برخوردار است.

Irony is a type of lyric which aims at modifying the disorganizations by picturing and criticizing the disadvantages and deficits of the society. In this regard, they can be considered as the most effective type of criticism. This method of expressing is not the result of prejudice or hatred, but it is a critical review on various disadvantages in the society which is mentioned in a special kind of language accompanied by laughter resulted from sorrow and sadness. Irony has an extended application nowadays while in the past it overlapped libel, facetiousness, and ridicule. “Abolghasem Payandeh” and “Jalal Al-e-Ahmad” are two contemporary writers, and critics who have satirical style. Through using satire in their stories they reveal the shortcomings and vices of the society aiming at awakening people and repairing the situation. Although they both had the same goal and they both used the same tools and ploys, due to the difference in the origin, social status, and approaches the employed, the product of their efforts are different. The aim of comparing these two writers is to show these similarities and differences. Although regarding time and language they are close to each other, Abolghasem Payandeh’s criticism is more socio-cultural, and Jalal Al-e-Ahmad’s is more socio-political. They both employed techniques like similes, irony, folk interpretation, strange word formation, etc, but satirical similes are more frequent in Abolghasem Payandeh’s works, while in Jalal Al-e-Ahmad’s works Irony and folk interpretation are more frequent.