بررسي تركيب شيميايي اسانس‌هاي Centaurea urvillei DC. subsp. deinacantha و Centaurea pterocaula Trautv.

Chemical composition of essential oil of Centaurea urvillei subsp. deinacantha and Centaurea pterocaula Trautv.

هر دو گونه Centaurea pterocaula Trautv. و C. urvillei DC. subsp. deinacantha نوعی گل‌گندم هستند. هدف از این مطالعه تعیین تركیب‌های شیمیایی در روغن‌های اسانسی گونه‌های مذكور برای استفاده در مواد غذایی، لوازم آرایشی- بهداشتی و دارویی بود. گیاهان C. urvillei و C. pterocaula در مرحله گلدهی از ارومیه (دره قاسملو) و زنجان در سال‌های 1389 و 1390 جمع‌آوری شدند. اندام‌های گیاه شامل ساقه و برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشك شدند و به ذرات ریزی تبدیل شدند. روغن‌های اسانس به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین گونه C. pterocaula (براساس وزن خشك گیاه) به‌ترتیب 0.06% و 0.09% بود. بیشترین درصد تركیب‌های اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین به‌ترتیب جرماكرن‌دی (20.4% و 5.4%)، تیمول (10.6% و 8/3%)، سیپرن (3.5% و 11.5%)، اسپاتولنول (7.7% و 4.9%)، كاریوفیلن اكسید (6.8% و 13.4%) و ترانس-كاریوفیلن (4.9% و 8.1%) بودند. بازده اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین C. urvillei (براساس وزن خشك گیاه)، به‌ترتیب 023/0%، 065/0% بود. بیشترین درصد تركیب‌های اسانس ساقه همراه برگ، بنزیل بنزوات (38.7%)، كاریوفیلن اكسید (17.9%) و بتا-اودسمول (19.8%) بوده و بیشترین درصد تركیب‌های اسانس گل‌آذین، كاریوفیلن اكسید (25.7%)، اسپاتولنول (14.8%) و اودسما-4(15)-7-دی ان-1-بتا-اُل (0/21%) بوده‌است.

Both Centaurea pterocaula Trautv. and Centaurea urvillei DC. are a type of cornflower. The aim of this study is to determine the chemical composition of essential oils of C. urvillei and C. pterocaula for food, cosmetics-health industry and medicinal uses. The plant parts of C. urvillei and C. pterocaula were collected at flowering stage from Urmia (Ghasemloo Valley) and Zanjan in 2010 and 2011. The plant parts including stem, leaf and inflorescence were dried in laboratory and crushed to particles. The essential oils were obtained by hydrodistillation and were analyzed by GC-FID and GC/MS. The essential oil yield of stem plus leaf and inflorescence of Centaurea pterocaula (w/w dried weight) were 0.06% and 0.09%, respectively. The major constituents of stem plus leaf and inflorescence essential oils were germacrene D (20.4% and 5.4%), thymol (10.6% and 3.8%), cyperene (3.5% and 11.5%), spathulenol (7.7% and 4.9%), caryophyllene oxide (6.8% and 13.4%) and E-caryophyllene (4.9% and 8.1%), respectively. The essential oil yield of stem plus leaf and inflorescence of Centaurea urvillei (w/w dried weight) were 0.023% and 0.065%, respectively. The major constituents of stem plus leaf oils were benzyl benzoate (38.7%), caryophyllene oxide (17.9%) and b-eudesmol (19.8%) and the major constituents of inflorescence oil were caryophyllene oxide (25.7%), spathulenol (14.8%) and eudesma-4(15)-7-dien-1-β-ol (21.0%).