استخراج، شناسايي و مقايسه تركيبهاي تشكيل‌دهنده اسانس برگ، ساقه و ميوه برگ‌بو (Laurus nobilis L.)

Extraction, identification and comparison of chemical composition of the stem, leaf and flower essential oil from Laurus nobilis L.

برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست به‌صورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان كه در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر می‌رسد. از اسانس برگ‌بو به‌عنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو كردن و نیز به‌عنوان ادویه در تهیه ترشیجات بكار می‌رود. در این تحقیق، به منظور بررسی كمی و كیفی اسانس برگ‌بو كاشته شده در ایران، برگ این گیاه از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران (تهران) و اندامهای مختلف سرشاخه (شامل ساقه، برگ و میوه) آن از باغ گیاه‌شناسی نوشهر در زمستان 1387 جمع‌آوری و پس از خشك كردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج شد. اسانسها به كمك دستگاههای كروماتوگرافی گازی و كروماتوگرافی گازی مجهز به طیف‌سنج جرمی تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس (w/w نسبت به وزن خشك) برای برگ نمونه باغ گیاه‌شناسی ملی ایران 86/3% و برای برگ نمونه باغ گیاه‌شناسی نوشهر 35/1%، میوه 43/0% و در ساقه 22/0% بدست آمد. در اسانس برگهای برداشت شده از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، 20 تركیب شناسایی شده كه از بین آنها 8،1-سینئول (0/47%)، سابینن (9/13%) و آلفا-ترپینیل استات (5/11%) اجزای عمده بودند. در نمونه‌های برداشت شده از نوشهر، 27 تركیب در اسانس برگ، 37 تركیب در اسانس میوه و 24 تركیب در اسانس ساقه شناسایی شدند. از بین تركیبهای موجود در اندامهای مورد بررسی، برخی تركیبها ازجمله 8،1-سینئول (2/58%)، آلفا-ترپینیل استات (0/10%) و سابینن (2/7%) در اسانس برگ، 8،1-سینئول (9/42%)، آلفا-ترپینیل استات (8/16%) و سابینن (7/4%) در ساقه و ترانس–بتا-اوسیمن (8/20%)، 8،1-سینئول (4/14 %)، آلفا-ترپینیل استات (5/8%)، جرماكرن B (8/7%)، آلفا-پینن (6/6%)، جرماكرن D (6%)، سابینن (4/5%) و بتا-پینن (1/5%)، در اسانس میوه بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج این تحقیق نشان داد كه گرچه بازده اسانس ساقه بسیار كمتر از برگ است، اما اسانس این دو اندام از نظر تركیب مشابه می‌باشند، در حالی كه اسانس میوه دارای میزان 8،1-سینئول پایین‌تر از برگ و ساقه بوده و در عوض دارای مقدار قابل توجهی ترانس-بتا-اوسیمن است. همچنین اسانس برگ نمونه تهران بازده اسانس بالاتر ولی میزان 8،1-سینئول پایین‌تری دارد.

Laurus nobilis L. (Lauraceae) is an evergreen tree and growing in favorable condition to a height of about 15-20 meter. This ornamental tree is indigenous to the Mediterranean area and southeast part of Europe. The essential oil obtained from Laurus nobilis has been used for anti larvae, rheumatic pains and muscular convulsion. Laurel is usually considered as the natural source of this compound, used in the flavor, cosmetic and fragrance industries. In the present study the leaves of Laurus nobilis were collected from two locations (Botanical Garden of Noshahr and National Botanical Garden of Iran in Tehran) in March 2009 and dried in shade. In addition the green stems and fruits were collected from Noshahr. The essential oil of all samples were obtained by hydro-distillation and analyzed by capillary gas chromatography (GC) and gas chromatography/mass spectrometry (GC/MS). The oil yields based on dry weight for stem, leaf and fruit are respectively 0.22%, 0.43% and 1.35% (for Noshahr samples) and 3.86% for the leaves of Tehran sample. Twenty-fore, 27, 37 and 20 components were identified in the essential oils of stem, leaf, fruit (for Noshahr) and leaf (for Tehran) of Laurus nobilis (representing 95%, 98.5%, 95.6% and 98.4% of the oils), respectively. The major components in the stem oil were 1,8-cineole (42.9%), α-terpinyl acetate (16.8%) and sabinene(4.7%). The main compounds in leaf oil were 1,8-cineole (58.2%), α-terpinyl acetate (10%) and sabinene(7.2%) and main compounds in leaf oil in Tehran sample were 1,8-cineole (47%), sabinene(13.9%) andα -terpinyl acetate (11.5%). The major components in fruit oil were E-β-ocimene (20.8%), 1,8-cineole (14.4%), α-terpinyl acetate (8.5%), germacrene B (7.8%), α-pinene (6.6%), germacrene D (6%), sabinene(5.4%) and β-pinene (5.1%). The results obtained from this study showed that the oil yields from the stem was lower than leaves but in both stem and leaf oils the major components were similar. The fruit oil contained high amount of E-β-ocimene.