مجلس سيزدهم شوراي ملّي در دوران گذار (انتقال قدرت از پهلوي اوّل به پهلوي دوم)

The thirteenth national parliament in transition epoch

پس از استعفاي رضاشاه و به تبع آن ايجاد اختلال در امنيتي كه قدرت وي متضمّن آن بود و وضعيّت نابسامان معيشت مردم، آغاز مجلس سيزدهم كه انتخابات آن قبل از استعفاي پهلوي اوّل آغاز شده بود، با خروج وي از كشور موجي از انتقادات را به همراه داشت. ابطال انتخابات نيز از سوي فروغي مورد مخالفت قرار گرفت. يكي از مهم‏ترين اقدامات دولت فروغي، انعقاد پيمان سه‌جانبه شوروي، انگلستان و ايران بود كه لايحه آن در 30 آذر در مجلس مطرح گرديد. فروغي در 8 اسفند 1320 و در حالي كه دو سال از آغاز جنگ جهاني مي‌گذشت، استعفا داد و سهيلي كابينه خود را در 18 اسفند به مجلس معرّفي كرد و با 104 راي اعتماد روي كار آمد. ولي علي‏رغم انتظاري كه در آغاز از دولت سهيلي وجود داشت، او نيز درگير مشكلاتي شد كه چاره‌اي در قبال آن‌ها نداشت. بعد از استعفاي سهيلي، در يك جلسه خصوصي مجلس، قوام به عنوان نخست‏وزير انتخاب گرديد و بعداً به شاه معرّفي شد. شاه نيز تمايل چنداني به قوام نداشت. قوام در چهارم بهمن 1321 استيضاح شد و در 24 بهمن استعفا داد. نمايندگان علي‏رغم تمايل شاه نسبت به ساعد، علي سهيلي را با 89 راي از 99 راي انتخاب كردند. علي سهيلي در شرايطي روي كار آمد كه 6 ماه پيش از آن، از نخست‏وزيري استعفا داده بود و اكنون شرايط از قبل سخت‏تر شده و مسلّماً براي او شانس موفّقيت چنداني وجود نداشت. علي‏رغم استقبال و راي اعتماد به دولت سهيلي، ديري نپاييد كه روابط او با مجلس برهم خورد و انتقادات وكلا بالا گرفت. مجلس سيزدهم در اوّل آذر 1322 پايان يافت.