بررسي تأثير تاريخ كاشت و ميزان بذر مصرفي بر عملكردهاي كمي و كيفي بابونه آلماني (Matricaria recutita L.) اصلاح‌شده رقم پرسو (Presov)

The effect of sowing date and seeding levels on quantitative and qualitative yield of chamomile (Matricaria recutita L.) CV. Presov

به منظور بررسی تأثیر تاریخ كاشت و میزان بذر مصرفی بر عملكرد، درصد اسانس و درصد كامازولن بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) اصلاح شده رقم پرسو (Presov)، بذر این رقم از كشور اسلواكی خریداری شد و آزمایشی به صورت كرتهای خرد شده و در قالب طرح پایه بلوكهای كامل تصادفی با سه تكرار انجام شد. فاكتور اصلی شامل سه تاریخ كاشت (15 آبان، 15 اسفند و 15 فروردین ماه) و فاكتور فرعی شامل سه میزان بذر مصرفی (0.2، 0.4 و 0.8 گرم در متر مربع كه معادل 2، 4 و 8 كیلوگرم در هكتار می‌باشد) بود. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، تعداد بوته در كرت، قطر گل، عملكرد گل تازه و خشك، درصد اسانس، عملكرد اسانس و درصد كامازولن بود. نتایج نشان‌دهنده اثر معنی‌دار تاریخ كاشت بر تمام صفات مورد اندازه‌گیری بود، ولی میزان بذر مصرفی تنها بر تعداد بوته در كرت و عملكرد اسانس اثر معنی‌داری داشت. اثر متقابل این دو فاكتور بر تمامی صفات مورد اندازه‌گیری معنی‌دار بود. نتایج نشان داد كه تاریخ كاشت 15 آبان دارای بیشترین ارتفاع بوته (47.4 سانتی‌متر)، تعداد بوته در كرت (135.4 بوته)، عملكرد گل تازه (749.1 گرم در متر مربع) و عملكرد گل خشك (175.1 گرم در متر مربع) بود، ولی بیشترین میزان اسانس و كامازولن (به‌ترتیب 0.59 و 5.62 درصد وزنی براساس وزن خشك) و عملكرد اسانس (0.79 گرم در متر مربع) به تاریخ كاشت 15 اسفند ماه تعلق داشت و تاریخ كاشت 15 فروردین دارای بیشترین قطر گل (17.9 میلی‌متر) بود. در بررسی اثر متقابل تاریخ كاشت و میزان بذر مصرفی، بیشترین ارتفاع بوته (7/49 سانتی‌متر)، عملكرد گل تازه و خشك (به‌ترتیب 810 و 2/198 گرم در متر مربع) به تیمار كاشت 15 آبان ماه و استفاده از 0.8 گرم بذر در متر مربع تعلق داشت، ولی بیشترین میزان اسانس و كامازولن (به‌ترتیب 0.63 و 5.9 درصد وزنی براساس وزن خشك) و بیشترین عملكرد اسانس (0.97 گرم در متر مربع) مربوط به تاریخ كاشت 15 اسفندماه و 0.4 گرم بذر در متر مربع بود. با توجه به نتایج حاصل به نظر می‌رسد 15 اسفندماه بهترین تاریخ كاشت و 0.4 گرم بذر در متر مربع بهترین میزان بذر مصرفی جهت كاشت بابونه آلمانی اصلاح شده رقم پرسو در محل مورد تحقیق می‌باشد.

In this research, the effect of sowing date and seeding level on flower yield, essential oil and chamazulene content of chamomile (Matricaria recutita L.) CV. Presov, purchased from Slovakia, was studied. The experimental was split-plot in the basic of randomized complete blocked design (RCBD) with three replications. Main plots consisted of three sowing dates (6 Nov., 5 Mar. and 4 Apr.) and sub-plots included three seeding levels (0.2, 0.4 and 0.8 g/m2). Evaluated traits were plant height, number of plants in plot, diameter of flower, fresh and dry flower yield, essential oil yield, essential oil and chamazulene percent. The results showed that sowing date had significant effect but seeding levels had only significant effect on number of plants in plot and essential oil yield. There are significant effects between sowing date and seeding level as measured traits are concerned. Based on the results, highest plant (47.4 cm), the most number of plants in plot (135.4 plants), the most fresh and dry flower yield (749.1 and 175.1 g/m2) were obtained from the plants which sown on 6 of Nov. but highest percentage of essential oil and chamazulene (0.59 and 5.62 percent respectively) and essential oil yield (0.79 g/m2) was obtained from the plants which sown on 5 of Mar. According to the results of their interaction, highest plant (49.7 cm), the most yield of wet and dry flower yield (810 and 198.2 g/m2) were obtained from the plots which sown on 6 of Nov. with 0.8 g/m2 but the most essential oil and chamazulene content (0.63 and 5.9 w/w percent respectively) and essential oil yield (0.97 g/m2) was obtained from the plots that were sown on 5 of Mar. with 0.4 g/m2. According to the results, the most suitable sowing date and seeding level in Mashhad condition is 5th Mar. with 0.4 g/m2 seeds.