تأثير عمق كاشت و وزن غده بر عملكرد و صفات وابسته به عملكرد Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch.

The effect of planting depth and corm weight on yield and agronomical characteristics of Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch.

Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch. كه در فارسی زیره كوهی یا زیره سیاه نامیده می‌شود، گیاهیست معطر، كه به‌طور وحشی در بیشتر مناطق ایران پراكنش دارد. از زیره سیاه در صنایع داروسازی، غذایی، آرایشی، بهداشتی و نوشابه‌سازی استفاده می‌شود و همچنین یكی از گیاهان معروف طب سنتی به حساب می‌آید. بررسیهای انجام شده نشان می‌دهد كه توانایی خوبی برای تولید زراعی این گیاه ارزشمند در ایران وجود دارد و جهت بهبود تولید این گیاه، مطالعه و شناخت عوامل مؤثر بر عملكرد كمی و كیفی گیاه امری ضروریست. در این تحقیق به‌منظور بررسی اثر وزن غده و عمق كاشت روی صفات زراعی زیره سیاه، آزمایشی براساس طرح پایه بلوكهای كاملاً تصادفی در قالب فاكتوریل با سه تكرار اجرا شد. فاكتور عمق كاشت در 5 سطح شامل 5، 10، 15، 20 و 25 سانتی‌متر بود و فاكتور وزن غده در 3 سطح ≤2، 4-2 و 6-4 گرم در نظر گرفته شد و در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی مركز آموزش جهاد كشاورزی استان خراسان رضوی اجرا شد. عمق كاشت بر درصد سبزشدن غده‌ها، ارتفاع، تعداد چتر در بوته، عملكرد بوته و وزن هزاردانه تأثیر بسیار معنی‌داری (99%≤ α) داشت. فاكتور وزن غده بجز در مورد صفت ارتفاع روی سایر صفات اثر معنی‌داری نداشت. اثر متقابل دو فاكتور عمق كاشت و وزن غده در مورد صفات ارتفاع، تعداد چترك در چتر و عملكرد بذر اثر بسیار معنی‌داری (99%≤ α) داشت. بیشترین عملكرد بذر در بوته مربوط به عمق 10 سانتی‌متر و كمترین عملكرد مربوط به عمق 25 سانتی‌متر بود. بیشترین وزن هزاردانه و كمترین وزن هزاردانه نیز مربوط به همین سطوح تیمارها بود. بنابراین توصیه می‌شود برای انتقال غده از خزانه به زمین اصلی، از غده‌های با وزن بالای 2 گرم استفاده شود و در عمق 10 سانتی‌متر كشت شود.

Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch. is a perennial and aromatic plant from Apiaceae family that distributes in most Iranian habitats. It is used in medicinal, food, cosmetic-hygienic and drinks industries, moreover it is used in traditional medicine. The investigations show, there are suitable conditions to produce this precious plant in Iran and for a better production some studies needs to be done. In order to investigate the effect of planting depth and corm weight on agronomical characteristics Bunium persicum, an experiment was conducted based on factorial design in randomized complete block with three replications. Depths of planting were in 5 levels (5, 10, 15, 20, 25cm) and the corm weights were in 3 levels (≤2, 2-4, 4-6gr) in 2007 and the design was conducted in research farm of training organization of agriculture of Khorasan. The results showed, the effect of depth of planting on the emergence percent, height, the number of umbrella, the yield and the weight of thousand seeds in plant were very significant (≤α99%). The effect of corm weights was significant only on high plants. The interaction of two factors was significant in the high, the number of umbrella and yield characteristics. The most seed yield was related to 10 cm deep and the lowest to 25 cm depth. The highest weight of 1000 seeds and the lowest were related also to these levels (10 and 25 cm). As a result it is recommended in planting the corms of Bunium persicum the depth of planting must be about 10cm and the weight corm must be more than 2 gram.