باركس و تحريف اشعار مولانا: دستكاري ايدئولوژيك در ترجمه ادبي

ادبيات دربردارنده مفاهيمي است كه نمايانگر اعتقادات و فرهنگ يك ملت است. ترجمه در شناساندن اين باورها و معرفي مفاهيم فرهنگي به ساير ملت ها نقش بسيار مهمي دارد. گاهي در فرآيند ترجمه به دليل دستكاري، بسياري از جوانب معنايي و صوري متن از بين مي رود. اين دستكاري گاه به صورت آگاهانه و در نتيجه اعمال تغييرات با هدف تحريف ايدئولوژي شاعر يا نويسنده و گاه به صورت ناآگاهانه تحقق مي يابد و نهايتاً در نتيجه تحريف اثر، آن شاعر يا نويسنده به گونه اي ديگر به مخاطبان متن مقصد معرفي مي گردد. اين گفتار با هدف بررسي دستكاري ايدئولوژيك در ترجمه اشعار مولانا و تاثير آن بر كار مترجم صورت گرفته است. بر اين اساس، پنج شعر ازآثار مولانا به صورت تصادفي انتخاب شده است. در اين پژوهش، پيرامون نخست پديده دستكاري و مفاهيم مربوط بحث شده است. سپس چارچوبي كه زوبرگا (Zauberga) براي ارزيابي دستكاري در ترجمه پيشنهاد كرده است، معرفي شده و مقوله هاي مربوط (حذف، افزايش، جايگزيني، تضعيف) مورد بحث قرار گرفته و نمونه اي از ترجمه هايي كه متاثر از هر يك از آن هاست، ارائه شده است. نتايج اين مطالعه حاكي از آن است كه «حذف» بيشترين كاربرد را داشته و در غرب تصويري متفاوت و تحريف شده از مولانا ارائه شده است.