ميكرومقاومت در سينماي اعتراضي پيش از انقلاب؛ بررسي موردي قيصر و گوزن‌ها

MICRO-RESISTANCE IN CINEMA OF PROTEST BEFORE THE ISLAMIC REVOLUTION; (CASE STUDY OF THE FILMS “GHEYSAR AND GAVAZNHA”)

در اين نوشتار برآنيم به چرايي موج اعتراضات برخاسته از دو فيلم قيصر و گوزن ­ها در برابر گفتمان پهلوي براساس آموزه­هاي فوكو پاسخي معتبر ارائه دهيم. نگارندگان معتقدند بررسي اضمحلال گفتمان پهلوي براساس رويكرد نظري ميكروفيزيك قدرت درون سينماي قبل انقلاب، موضوعي است داراي اهميت فراوان كه تاكنون از موضوعات علميِ بررسي چرايي به حاشيه رفتن گفتمان پهلوي كنار مانده است. بدين ترتيب، فرضيه ­اي كه تنظيم شده است بدين ­شرح است كه، سينما با تجميع خلاقيت­هاي ساير هنرها درون خود، بستر مناسبي براي ميكروفيزيك ­هاي قدرت، روابط نيروها و دانش ­ها فراهم مي­آورد تا در اين فضا به انتشار گزاره ­هاي گفتماني و كردارهاي غيرگفتماني خويش به شكل تأثيرگذارتري بپردازند. اين انتشار، از رهگذر ميكروسياست و ميكرومقاومت مي­تواند سوژه ­ها را در جهت تابع شدن سوق دهد؛ چنانكه قيصر و گوزن­ ها توانستند مظهر ميكرومقاومت عليه نظم ترسيم‌شدۀ گفتمان پهلوي در سينماي قبل از انقلاب شوند و بدين ­ترتيب، با اقناع­ كنندگي فراوان، روحيۀ مخالفت­ جويي را در جامعه پراكنده كنند و اعتراضات خشونت‌آميز و غيرخشونت ­آميز عليه نظم حكومتي را سبب شوند.

In this article, it is aimed to find a credible explanation based on Foucault’s teachings, for the wave of protest which was sparked by the two films, “Gheysar” and “Gavaznha” against Pahlavi discourse. The authors of the article believe that a theoretical approach to study the Micro-physics power within the pre-revolution cinema as a reason for the overthrow of the Pahlavi discourse has been an important issue that is not attended to as one of the methodical causes of the Pahlavi turnover. Accordingly, the hypothesis we have developed is as follows: cinema, by gathering the creativity of all arts within itself, sets a groundwork for the power Micro-physics, and the force and knowledge relations, with an intention of propagating its discursive statements and non-discursive practices in an effective manner. This propagation, by practicing Micro-resistance and Micro-politics, can make the subjects follow a special trend, as were the two films “Gheysar” and “Gavaznha”. These films could stand as the symbol within the pre-revolution cinema, of Micro-resistance against the order that Pahlavi discourse had created and consequently with political persuasion could propagate the opposition spirit within the members of the society that resulted in violent and non-violent protests against the government order.