پديد آورندگان :
خليل زاده، غلامرضا سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان آذربايجان غربي - بخش تحقيقات نهال و بذر , عزيزاف، ابراهيم , مظفري، جواد سازمان تحقيقات آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر - بخش بانك ژن
كليدواژه :
گندم نان , تنوع ژنتيكي , مصرف نيتروژن , بهره وري , توده هاي بومي
چكيده فارسي :
به منظور ارزيابي توده‌هاي بومي گندم نان در جذب و بهره وري نيتروژن، اين آزمايش در سال زراعي 89-1388 با استفاده از 42 توده بومي گندم نان با مصرف تقسيط 200 كيلوگرم در هكتار كود اوره و شاهد (بدون مصرف كود) بصورت اسپليت پلات برپايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه تنوع ژنتيكي بالايي در بين توده‌هاي بومي مورد ارزيابي براي كارايي جذب و مصرف نيتروژن وجود داشت. تجزيه واريانس اختلاف آماري بسيار معني‌داري براي ژنوتيپ‌ها در صفات عملكرد دانه، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، شاخص برداشت، غلظت نيتروژن دانه و كاه و كلش، عملكرد نيتروژن دانه شاخص برداشت نيتروژن، كارايي جذب و مصرف نيتروژن نشان داد. اثر متقابل ژنوتيپ × نيتروژن در تمام صفات به استثناي صفت شاخص برداشت معني‌دار بود. استفاده از كود باعث افزايش عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، غلظت نيتروژن دانه و كاه و كلش، كارايي جذب نيتروژن و كاهش شاخص برداشت و وزن هزار دانه گرديد. توده‌هاي بومي 19G، 26G، 29G، 37G و 41G عملكرد دانه بالاتري داشتند. در مقابل، توده‌هاي 11G، 12G و 14G در نيتروژن كمتر عملكرد بالايي نشان دادند. بيشترين غلظت نيتروژن دانه در توده‌هاي 19G، 21G، 29G و بالاترين غلظت نيتروژن در كاه و كلش در توده‌هاي 12G، 15G، 28G به اثبات رسيد. بالاترين كارايي مصرف نيتروژن در سطح شاهد و مربوط به توده‌هاي بومي 19G، 26G، 37G و 41G بود. در بين اجزاء كارايي مصرف نيتروژن (كارايي جذب نيتروژن، شاخص برداشت و كارايي استفاده از نيتروژن)، كارايي جذب نيتروژن با 85% در هر دو سطح نيتروژن بيشترين سهم را از واريانس كل نسيت به شاخص برداشت و كارايي استفاده از نيتروژن (15-2%) به خود اختصاص داد. بهترين توده‌هاي بومي براي كارايي جذب نيتروژن مربوط به 9G، 11G، 27G، 37G بود. از نظر پتانسيل عملكرد دانه توده‌هاي بومي 19G، 26G، 27G، 37G و 41G در مقايسه با ديگر توده‌ها بيشترين ميزان را داشتند.
چكيده لاتين :
In order to evaluation of bread wheat landraces for uptake and nitrogen use efficiency, this experiment was conducted by using 200 kg N ha-1 N fertilization and control (without using N) by spilit plot design based on RCBD with three replications in 2009-2010. The results indicated high genetic variation between native wheat landraces for nitrogen uptake and use efficiency were found. Use of nitrogen caused increasing of gain yield, number of seed per spike, spike number per m2, nitrogen content in grain and straw, grain nitrogen, nitrogen uptake and use efficiency but decreasing of harvest index and 1000 kernel weight. Analysis of variance showed that significant differences were exsit for genotypes in traits of grain yield, 1000 kernel weight, number of seed per spike, spike number per m2, harvest index, nitrogen content in grain and straw, grain nitrogen, nitrogen harvest index, nitrogen uptake and use efficiency. The interaction of Genotypes and nitrogen for all characteristic were found significantly different, except harvest index. The highest grain yields belong to G19, G26, G29, G37 and G41 compared to others. Landraces of G19, G21, G29 and G40 compared to others had highest reaction for grain N concentration and G12, G15, G28 and G31 for straw N concentration. Among relative contribution of N use efficiency components, nitrogen uptake efficiency contribution was about 85% of variation at both N levels. While Contribution of total N utilization and Harvest Index was (2-15%). The better landraces for N uptake efficiency were G9, G11, G27 and G37. In addition, landraces of G19, G26, G27, 37 and G41 were the better genotypes with their charactersitic and high yielding potential.
