ارزيابي محتواي پروتئين دانه، عملكرد و صفات مهم زراعي برخي رقم‌هاي رشد محدود و نامحدود لوبيا (Phaseolus vulgaris L. ) تحت تأثير تاريخ‌هاي مختلف كاشت در تالش (گيلان)

Evaluation of seed protein content, yield and important agronomic traits of some determinate and indeterminate bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars as affected by different sowing dates in Talesh (Guilan)

به­ منظور ارزيابي كميت و كيفيت عملكرد برخي رقم هاي رشد محدود و رشد نامحدود لوبيا در واكنش به تاريخ­ هاي مختلف كاشت، آزمايشي در بهار و تابستان سال 1393 به­ صورت كرت هاي خردشده (اسپليت پلات) با طرح پايۀ بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در منطقۀ تالش انجام شد. پنج تاريخ كاشت شامل 15 و25 ارديبهشت، 4 خرداد، 14 خرداد، 24 خرداد و شش رقم لوبيا شامل صدري (تيپ رونده)، گلي (تيپ رونده)، اختر (تيپ ايستاده)، پاك (تيپ نيمه رونده) و درسا (تيپ رونده) به همراه رقم محلي پاچ­باقلا (تيپ ايستاده) به ­عنوان شاهد به صورت تصادفي به­ ترتيب در كرت ­هاي اصلي و كرت­ هاي فرعي قرار گرفتند. رقم پاك بيشترين عملكرد دانه را در نخستين تاريخ كاشت (15 ارديبهشت) داشت، ولي تفاوت معني­ داري بين عملكرد دانۀ رقم پاك و تودۀ پاچ­باقلا وجود نداشت. بالاترين شمار غلاف در بوته در تاريخ كاشت اوّل در رقم پاك به دست آمد. بيشترين عملكرد زيست­ توده به اثر متقابل رقم پاك و تاريخ كاشت پنجم (24 خرداد) اختصاص داشت. افزون بر اين، ميزان پروتئين دانۀ لوبيا در كشت­ هاي ديرهنگام افزايش يافت. به طوري كه رابطۀ معكوس بين عملكرد دانه و محتواي پروتئين دانۀ لوبيا وجود داشت. در شرايط اقليمي تالش، شاخص­ هاي مهم افزايش عملكرد دانه در تودۀ بومي و رقم هاي مورد بررسي لوبيا شامل شمار غلاف در بوته، شمار دانه در غلاف، وزن صد دانه و شاخص برداشت بود. به طوركلي، تاريخ كاشت اول (15 ارديبهشت) سبب افزايش عملكرد دانه به­ ترتيب در رقم پاك و تودۀ بومي پاچ­باقلا در شرايط اقليمي منطقه شد.

In order to evaluate yield and seed protein of some determinate and indeterminate bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars response to different sowing dates, a field experiment was performed in 2014 cropping season as split plot arrangement based on complete block design with three replications in Talesh, Iran. Five sowing dates including of 5 May, 15 May, 25 May, 4 June,14 June and five bean varieties including of Sadri (indeterminate), Goli (indeterminate), Akhtar (determinate), Pak (semideterminate), Dorsa (indeterminate) and along with local Pach bean colony (determinate) as check were randomized in main plots and sub plots, respectively. In this experiment, semideterminate Pak variety had the highest seed yield at the first sowing date (5 May). But, there was not significant difference between seed yield of semideterminate Pak variety and determinate local Pach bean colony. The highest pod number per plant obtained in semideterminate Pak variety under the first sowing date (5 May). The highest biological yield belonged to semideterminate Pak variety at the fifth sowing date (14 June). In addition, seed protein content increased in delayed sowing date. So that, there was inverse relationship between seed yied and seed protein content. Under Talesh climatic condition, important indices for seed yield enhancing in studied local bean colony and varieties were comprised pod number per plant, seed number per pod, 100 seed weight and harvest index. In general, the first sowing date (5 May) caused to enhance seed yield in semideterminate Pak variety and determinate local Pach bean colony under region climatic condition, respectively.