شناسايي ژنوتيپ هاي متحمل به تنش خشكي در كلكسيون كنجد (Sesamum indicum L.) بانك ژن گياهي ملي ايران

Identification of drought tolerant genotypes in the Sesame (Sesamum indicum L.) Collection of National Plant Gene Bank of Iran

در اين مطالعه واكنش به تنش خشكي هشت ژنوتيپ منتخب از كلكسيون كنجد بانك ژن گياهي ملي ايران همراه با ارقام اولتان و داراب1، در شرايط معمول و تنش خشكي به صورت قطع آبياري در آستانه گلدهي، در قالب طرح بلوك ­هاي كامل تصادفي مورد بررسي قرار گرفت. بر اساس نتايج، ژنوتيپ KC50662 و رقم اولتان از نظر عملكرد و اجزاي آن در شرايط عادي و تنش در گروه برتر قرار گرفتند. طيف وسيعي از واكنش ­هاي حساس تا متحمل بر اساس شاخص­ هاي تحمل و حساسيت و تجزيه به مؤلفه ­هاي اصلي، نشان از تنوع كافي در كلكسيون كنجد جهت انتخاب در دو شرايط رطوبتي بود. ژنوتيپ ­هاي KC50658 و KC50321 به ترتيب متحمل ­ترين و حساس ­ترين و ژنوتيپ KC50662 و رقم اولتان، داراي پتانسيل عملكرد بالاتر در شرايط عادي و عملكرد بيش­تر در شرايط تنش بودند. دو نمونه اخير، با توجه به گروه بندي فرناندز در توصيف رفتار نمونه ­ها، با داشتن شاخص تحمل به تنش (STI) بيش­تر، عملكرد بالاتر در هر دو شرايط داشتند. تجزيه به مؤلفه ­هاي اصلي، ضمن شناسايي صفات توجيه­ كننده تغييرات، نمونه ژنتيكي KC50662 و رقم اولتان را مناسب براي اصلاح در شرايط متغير رطوبتي نشان داد. نتايج رگرسيون براي شاخص STI نشان داد، ژنوتيپ­هاي با STI بالاتر، داراي وزن بيش­تر دانه­ در كپسول، تعداد كپسول بيش­تر در بوته، و برگ پائيني با دمبرگ بلندتر در شرايط معمول بودند.

Increased drought is one of the consequences of global climate change in regions, arid and semi-arid areas particular in. Sesame is adaptable to drought condition which could produce a proper amount of good quality oil. This research, investigated reaction to drought of eight genotypes of sesame collection of National Plant Gene Bank of Iran, along with cultivars Oltan and Darab1 in two experiments in a randomized complete block design with three replications, under normal irrigation and restriction of irrigation since beginning of flowering as stress condition. Based on results, accession KC50662 and cultivar Oltan were placed in the top group in terms of yield and yield components, under both conditions. Based on tolerance and susceptibility indices and components analysis, genotypes indicated susceptible to tolerant reactions that showing enough diversity in the collections in order to select genotypes under normal and drought stress conditions. Accessions KC50658 and KC50321, were the most tolerant and susceptible respectively, and genotype KC50662 and cultivar Oltan with high potential in normal and more yield in stress conditions. These two accessions having high STI index, according to Fernandez classification, having the most yield in two conditions. The principal component analysis identified the variation explaining traits and indicated that accession KC50662 and cultivar Oltan were suitable for breeding objectives in varying humidity conditions. The regression results for STI, showed that accessions with higher index (STI) had more grain weight per capsule, higher capsules number per plant, and longer petiole in lower leaf that measured in normal condition.