ارزيابي وضعيت فرسايش خاك در حوزه آبخيز چهل‌چاي، استان گلستان با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي SPOT5

Evaluation of soil erosion using imagery SPOT5 satellite in Chehel chi catchment of Golestan Province

سابقه و هدف: فرسايش خاك فرايندي طبيعي است كه بطور مداوم بر روي سطح زمين رخ داده و يكي از مهمترين مشكلات زيست -محيطي در دنيا است. روش هاي متعددي جهت برآورد فرسايش ارائه شده است كه شامل روابط ساده تا مدل‌هاي پيچيده مي‌باشند. مدل جهاني RUSLE رابطه اي تجربي است و داراي پايه فيزيكي قوي‌تري نسبت به ساير روش‌هاي تجربي مي‌باشد. اين رابطه كه اصلاح شده رابطه USLE مي‌باشد، شامل اشكال مختلف فرسايش و برخي پارامترها نظير پوشش و بارندگي است، كه در مقياس روزانه و ماهانه در فرسايش مؤثرند. تحقيق اخير با هدف يافتن ارتباطي بين تصاوير ماهواره اي و ميزان فرسايش خاك (برآورد شده توسط معادله RUSLE)، در حوزه آبخيز چهل چاي شهرستان مينودشت انجام گرفته است. مواد و روش ها: بدين منظور پس از تعيين ميزان فـرسـايش در محل نمونه‌ها و يافتن رابطه بين تراكم پوشش و ميزان فرسايش با استفاده از نرم افزار SPSS، نقشه تراكم پوشش گياهي براي كل حوزه با استفاده از شاخص گياهي(NDVI)، از روي تصاوير ماهواره اي SPOT5 تهيه گرديد. سپس ميزان فرسايش از طريق نقشه شاخص پوشش گياهي NDVI در محيط GIS برآورد شد. يافته‌ها: فرسايش برآورد شده در حوزه بر حسب تن در هكتار در سال، در 5 طبقه خيلي كم، كم، متوسط، بالا و شديد قرار گرفتند. نتايج عموما يك شرايط مخاطره آميز فرسايش متوسط تا شديد را در طبقه پوشش گياهي كمتر از 5%، به ميزان متوسط ۱۴/۱۱ تا حداكثر ۳۴/۶۸۳ تن در هكتار در سال، به نمايش گذاشت. عموماَ ۲۸/۳۳% سطح منطقه را اراضي كشاورزي در بر مي‌گيرد كه ۶۴/۹۹% وزني كل فرسايش را به خود اختصاص داده كه نياز به مديريت دارد. نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج حاصله مناطق داراي پوشش جنگلي انبوه و نيمه انبوه داراي ميانگين فرسايش خيلي كم در حدود ۰/۶۶ تا ۱/۹۱ تن در هكتار بر سال بوده كه نشان دهنده تأثير زياد پوشش جنگلي بر حفاظت خاك دارد.

Background and objectives: Soil erosion is a natural processing that occurs on the earth continues and it is considered as one of the most important environment problems in the world. It has been presented different methods to estimate erosion rate including simple until complex methods. Revised Universal Soil Loss Equation (RUSLE) is an experimental relation and it has a strong physical base compared the rest of experimental methods. This model that is revised of the USLE equation, include different erosion forms and some parameters such as land cover and rainfall in the daily and monthly scale effect on the erosion. Materials and methods: Current research was done of forest cover and soil erosion relation between density and canopy of forest cover and soil erosion using RUSLE and SPOT5 imagery satellite at the Chelchai watershed in Minoodasht city. For this purpose, NDVI map is provided from SPOT5 imagery satellite after determination of erosion in the place of samples and finding relation between cover and erosion with SPSS software. Then soil erosion estimated with NDVI map in GIS environment. Soil erosion estimation was classified in five classes, including very low, low, moderate, high and server. Results: Results indicated that dangerous condition of erosion moderate to severe in the low plant cover(less 5%), is average from 14.11 to 34.683 ton/ha/year. Meanwhile agricultural areas with 28.33 percentage of the total area, include more than 64.99 percentage of erosion, need to necessary designs. Conclusion: According to results, the dense and semidence forest area, comprise very low erosion about 0.66 to 1.91 ton/ha/year, and showed that dense land cover is very efficient in soil conservation.