بررسي آثار شدت‌هاي مختلف‌ برداشت بر توليد علوفه، قدرت و شادابي گونه Aeluropus littoralis (مطالعه موردي: مراتع شورپسند تزخراب اروميه - استان آذربايجان غربي)

(Effects of different harvesting intensities on forage yield and vitality of Aeluropus littoralis (Case study: Tez Kharab Rangelands, Urmia

براي مديريت پايدار مرتع محاسبه ظرفيت مراتع و تعيين حد بهره‌برداري مجاز گونه‌هاي مهم و كليدي مراتع لازم و ضروري مي‌باشد. با داشتن ظرفيت واقعي مراتع و ارائه دقيق برنامه‌هاي مديريتي مي‌توان از نابودي پوشش گياهي، خاك و كاهش منابع آب در اراضي مرتعي جلوگيري نمود. در اين پژوهش گونه Aeluropuslittoralis از گونه‌هاي كليدي و مهم مراتع تزخراب اروميه، مورد بررسي قرار گرفته است. به منظور انجام تحقيق ابتدا مساحتي معادل ۰/۵ هكتار در مراتع اطراف درياچه اروميه انتخاب و در سال اول به منظور انجام عمليات قرق، محصور گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل چهار شدت برداشت 25 و 50 و 75 درصد و شاهد(بدون برداشت) بودند. تيمارهاي برداشت در فصل رشد با آغاز فصل چراي دام در منطقه به مدت 4 سال انجام گرفت. مقادير برداشت شده، پس از خشك شدن در هواي آزاد، توزين و براي محاسبه توليد، جمع و محاسبه گرديد. همچنين پايه‌هاي شاهد و نيز باقيمانده توليد تيمارهاي قطع در آخر فصل رويشي برداشت، خشك و توزين گرديدند. با استفاده از طرح آماري كرت‌هاي خرد شده در زمان، تجزيه داده‌ها انجام شد. در پايان تأثير تغييرات در خصوصيات فنولوژيكي، توليد علوفه، شادابي، مرگ و مير در پايه‌هاي منتخب، مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان داد كه اثر سال و شدت‌هاي مختلف برداشت و همچنين اثر متقابل سال و شدت‌هاي مختلف برداشت بر روي توليد علوفه در سطح پنج درصد معني‌دار است. اين امر بيانگر اين است كه در سال‌هاي مختلف با وضعيت آب و هوايي متفاوت ميزان توليد متفاوت مي‌باشد. نتايج نشان داد كه افزايش ميزان بهره‌برداري موجب بروز مشكلات و زوال در توانايي‌هاي حياتي گونه مورد نظر گرديد. با بررسي اثرات برداشت در تيمارهاي منتخب بر روي پايه‌هاي گياهي حد بهره‌برداري 50 درصد با بروز كمترين اثرات منفي در خصوصيات گياهي و توانايي حياتي و استفاده بهينه از تمام علوفه مجاز مناسب تشخيص داده شد.

This research was aimed to investigate the effects of different harvesting intensities on forage yield and vitality of Aeluropus littoralis, as a key and important range species in the Tez Kharab rangelands, Urmia, Iran. The study was conducted in the rangelands around Urmia Lake and a 0.5-ha exclosure was selected and fenced in the first year of the study. The treatments consisted of four harvesting intensities including 0%, 25%, 50%, and 75%. Harvesting treatments were applied for four years during the growing season and at the start of livestock grazing. The harvested forage was air-dried and weighed to calculate the forage yield. In addition, the remaining yield of control and harvesting treatments were cut, dried, and weighed. Data were analyzed using a splitplot design in time. Finally, the effects of changes in phenological characteristics, forage yield, plant vitality and mortality were investigated. The effects of year and harvesting intensities as well as interaction effects of year and harvesting intensity were significant on forage yield (P<0.05). This indicates that forage yield differs in different years depending on climate conditions. Our results clearly showed that increased utilization led to reduced plant vitality. According to the obtained results, a harvesting intensity of 50% could be recommended as an optimal allowable use of forage with the least negative impacts on plant vitality.